Chủ tịch Hà Nội Nguyễn Đức Chung về Đồng Tâm gặp dân hôm 22/4
Ngô Ngọc Trai- Thông tin mới nhất liên quan đến vụ việc tranh chấp đất đai ở xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, Hà Nội là mới đây huyện ủy Mỹ Đức đã khai trừ đảng đối với bà Nguyễn Thị Lan, Bí thư đảng ủy kiêm Chủ tịch Hội đồng nhân dân xã.
Như vậy là sau chuỗi sự kiện người dân bắt giữ rồi thả 38 cán bộ đảng viên và cảnh sát cơ động, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Nguyễn Đức Chung cam kết không khởi tố, nhưng sau đó cơ quan cảnh sát điều tra công an thành phố Hà Nội lại ra quyết định khởi tố triệu tập người dân Đồng Tâm, tới nay Bí thư đảng ủy xã bị khai trừ, cho thấy vụ việc vẫn còn căng thẳng.
Theo chiều hướng này vụ việc ở Đồng Tâm sẽ còn là điểm nóng dư luận trong một thời gian dài nữa, những tính toán rất có thể sai lầm của các bên không loại trừ sẽ dẫn đến tái diễn bùng nổ bạo lực. Về phía chính quyền cho thấy họ đã quyết ăn thua đủ và không muốn cho qua chuyện này, còn người dân thì có vẻ như cũng dám chấp nhận hy sinh.
Vậy làm sao để giảm tránh những vụ việc như Đồng Tâm về sau?
Vai trò của Tòa án
Một điều thấy rõ trong vụ việc này là mặc dù tranh chấp kéo dài qua nhiều năm những đã không được Tòa án đứng ra phân định đúng sai về sự việc.
Cho đến thời điểm này những kết luận về đất đồng Sênh là đất quốc phòng hay đất của người dân đều chỉ là kết luận thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo của các cấp chính quyền địa phương gồm xã, huyện và thành phố Hà Nội.
Theo thông tin bài báo ‘Khai trừ Đảng Bí thư Đảng ủy xã Đồng Tâm’ trên báo Motthegioi cho biết thì, ngày 31.10.2016 UBND TP. Hà Nội đã có kết luận nội dung tố cáo của một số công dân thôn Hoành, xã Đồng Tâm về việc việc thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, di dời một số hộ dân đang sử dụng đất tại khu vực sân bay Miếu Môn.
Huyện uỷ Mỹ Đức cho rằng, mặc dù văn bản của thành phố Hà Nội đã khẳng định đất khu vực sân bay Miếu Môn là đất quốc phòng nhưng bà Nguyễn Thị Lan đã không chỉ đạo cán bộ, đảng viên, nhân dân thực hiện đúng theo tinh thần trên nên đã kỷ luật khai trừ bà Lan.
Nhưng ở đây có một vấn đề, đó là kết luận của UBND thành phố Hà Nội là kết luận của người có trách nhiệm nghĩa vụ liên quan đến việc quản lý khu đất, đó không phải là kết quả giải quyết của một cơ quan trung gian công tâm, không thiên vị và bất vụ lợi, giúp tạo dựng sự tin tưởng của người dân vào kết quả giải quyết.
Nếu vụ việc tranh cãi về nguồn gốc đất được giải quyết bởi Tòa án, thì mặc dù ngành Tòa án VN hiện cũng còn tồn tại nhiều vấn đề, nhưng dù sao đó cũng là cách giải quyết khả dĩ trong việc đưa đến một kết quả đỡ bị chống đối.
Vì quy trình giải quyết của Tòa án là công khai, tại đó phía người dân được đưa ra mọi ý kiến lập luận, được cất lên tiếng nói và được lắng nghe, họ có cơ hội giãi bày tâm trạng, giải tỏa nỗi niềm, cái có ý nghĩa tinh thần không kém phần quan trọng so với việc đòi hỏi lợi ích vật chất.
Một người dân chào nhóm cảnh sát cơ động khi họ được thả tự do hôm 22/4
Các binh sỹ và sỹ quan cảnh sát của chính quyền Hà Nội trong ngày được trao trả tự do ở Đồng Tâm, Hà Nội vài tháng trước đây.
Còn quy trình giải quyết khiếu nại là lối giải quyết áp đặt quan điểm của kẻ mạnh đối với kẻ yếu. Và người dân sẽ không thể tâm phục khẩu phục cho một lối giải quyết như vậy, mà điều này là rất quan trọng trong việc giữ ổn cố đời sống xã hội.
Thực tế cho thấy, khiếu nại đến cái người lấy đất mà mong người ta thay đổi ý kiến thì cái cơ chế như vậy luôn khiến cho người dân ở vào trạng thái tuyệt vọng.
Hơn cả pháp luật
Vấn đề bản chất tranh chấp đất đai tại Đồng Tâm là do tồn tại sự thiếu rõ ràng về hồ sơ giấy tờ căn cứ.
Cho nên việc giải quyết vụ việc không chỉ đơn thuần căn cứ theo các quy định pháp luật hiện tại.
Có thể hình dung là mấy chục năm trước do nhu cầu của chiến tranh, một cấp chính quyền nào đó đã quyết định sử dụng khu đất ở Đồng Tâm làm sân bay. Nhưng ranh giới mốc giới không xác định rõ ràng và không lập hàng rào quản lý chặt chẽ, dẫn đến người dân tái sử dụng, đến nay chính quyền lại muốn lấy ra cho quân đội.
Nhiều vấn đề sẽ cần làm rõ như xác định gianh giới mốc giới ở đâu, chứng từ sổ sách có lưu giữ không, nhân chứng địa phương ý kiến thế nào, trách nhiệm của cơ quan được giao quản lý đất ra sao, quyền lợi người dân sử dụng đất giải quyết thế nào?
Phải dựa vào các dự kiện thực tế như vậy thì việc giải quyết mới thấu tình đạt lý, và quyền lợi chính đáng cho các bên mới được bảo đảm. Điều đó đòi hỏi sự việc phải được giải quyết bởi Tòa án chứ không thể do chính quyền địa phương giải quyết mà được.
Sự không rõ ràng của hồ sơ chứng cứ khiến cho việc vận dụng pháp luật bị hạn chế và cần đến nhiều nhận định chủ quan, khi đó càng cần đến sự xét đoán công tâm khách quan của Tòa án thay vì Ủy ban nhân dân là cơ quan có trách nhiệm liên quan.
Cho nên giải quyết vụ việc ở Đồng Tâm ngay từ ban đầu đã sai về cách làm, đó cũng do bởi pháp luật về giải quyết khiếu nại đã quy định như vậy và thực tế đáng buồn là Tòa án đã không được nhờ cậy.
Vẫn là Tòa án
Trong một xã hội ai sẽ là người đứng ra bảo vệ cho người dân trước sự xâm hại, mà rất nhiều khi kẻ xâm hại lại là chính quyền?
Trả lời câu hỏi này, lịch sử văn minh nhân loại đã nghĩ ra mô hình chính quyền với ba quyền phân lập gồm lập pháp, hành pháp và tư pháp. Để nhánh quyền lực này sẽ khắc chế ngăn chặn nhánh kia bảo vệ người dân.
Khi phân chia quyền lực làm ba nhánh, người ta hy vọng rằng sự tha hóa thối nát nếu có sẽ xảy ra không đồng thời, và một trong các nhánh còn lại vẫn giữ được sự trung thành bảo vệ người dân.
Ở VN lâu nay ba quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp không được phân chia mà tập trung khiến cho quyền lực của các cấp chính quyền quá lớn tạo nguy cơ xấu đối với quyền lợi dân chúng.
Trong vụ việc ở Đồng Tâm thì chính quyền địa phương nắm giữ cả bà quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, người dân không có chỗ nương tựa vào đâu để bảo vệ quyền lợi.
Tòa án đã không hề có vai trò và không hề được nhắc đến như là một thiết chế giải pháp có năng lực giải quyết vụ việc. Quyền hạn của Tòa án quá yếu kém nên không đảm đương được vai trò là định chế bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân.
Rất nhiều vấn đề lộn xộn hiện nay trong đời sống xã hội đều có nguyên nhân là tư pháp yếu kém đã không đóng góp giúp ích được nhiều cho quản trị quốc gia.
Rộng hơn một chút, rất nhiều vấn đề lộn xộn hiện nay trong đời sống xã hội đều có nguyên nhân là tư pháp yếu kém đã không đóng góp giúp ích được nhiều cho quản trị quốc gia. Nói cách khác, do Tòa án được thiết kế kém quyền trong hệ thống bộ máy nhà nước lâu nay, đó là nguyên nhân đã dẫn đến nhiều thực trạng xấu của đời sống xã hội.
Nay vụ Đồng Tâm đã xảy ra như vậy, để tránh những trường hợp tương tự về sau, đã đến lúc các ban ngành cần nhận ra vai trò của Tòa án trong quản trị quốc gia, tháo gỡ các xung đột quyền lợi.
Mời xem Video: Tại sao Tổng Thống Donald Trump quyết định chỉ gặp Chủ tịch Trần Đại Quang mà không tiếp ông Nguyễn Phú Trọng tại Hà Nội?
Ngành tư pháp VN cần được tăng quyền để làm tốt hơn vai trò trò phân xử tranh cãi, ngăn chặn những sai trái lạm quyền của các cấp chính quyền. Để việc cưỡng chế người dân chỉ được thực hiện sau khi đã có quyết định giải quyết của Tòa án về vụ việc.
Bài thể hiện quan điểm và cách hành văn của tác giả, một luật sư hiện đang hành nghề tại Hà Nội.
Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra một loạt sai phạm liên quan đến việc kê khai tài sản của ông Phạm Sỹ Quý. Ảnh: Báo Thanh Tra.
“Tổ chức kiểm điểm, có hình thức xử lý kỷ luật nghiêm minh đối với ông Phạm Sỹ Quý về vi phạm trong việc kê khai tài sản thu nhập; vi phạm quy định tại khoản 4, Điều 37 Luật Phòng, chống tham nhũng với vai trò của người đứng đầu Sở Tài nguyên Môi trường”, Thanh tra Chính phủ kiến nghị.
Chiều ngày 23/10, Thanh tra Chính phủ chính thức công bố kết luận thanh tra việc quản lý đất đai, cấp phép xây dựng và quản lý xây dựng; việc chấp hành pháp luật về minh bạch tài sản, thu nhập liên quan khu đất tại tổ 42, tổ 52 phường Minh Tân, TP Yên Bái, tỉnh Yên Bái.
Thanh tra Chính phủ cho biết, quá trình thanh tra tập trung vào việc quản lý đất đai, cấp phép xây dựng và quản lý xây dựng theo giấy phép của các cơ quan chức năng tỉnh Yên Bái đối với khu đất tại tổ 42, tổ 52 phường Minh Tân, TP Yên Bái, tỉnh Yên Bái; việc chấp hành quy định của pháp luật về minh bạch tài sản thu nhập của ông Phạm Sỹ Quý, Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Yên Bái (vợ là bà Hoàng Thị Huệ) liên quan đến khu đất tại tổ 42, tổ 52.
Chuyển mục đích hơn 13.581m2 đất không đúng quy định
Theo kết luận thanh tra, UBND TP Yên Bái cho phép bà Hoàng Thị Huệ chuyển hơn 13.581 m2 đất nông nghiệp sang đất ở nhưng không thẩm định nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất là không đúng quy định tại khoản 2 Điều 69 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ.
Năm 2015, UBND TP Yên Bái cho phép chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang đất ở vượt hơn 3.854 m2 đất so với kế hoạch sử dụng đất năm 2015 của TP Yên Bái đã được UBND tỉnh phê duyệt.
Cơ quan này còn cho phép bà Huệ chuyển mục đích sử dụng hơn 1.012 m2 đất nuôi trồng thủy sản sang đất ở không có trong kế hoạch phê duyệt.
Để xảy ra vi phạm này trách nhiệm chính thuộc về Chủ tịch UBND TP Yên Bái, Phó Chủ tịch UBND TP Yên Bái phụ trách lĩnh vực, Phòng Tài nguyên Môi trường TP, Văn phòng Đăng ký đất đai và Phát triển quỹ đất TP Yên Bái, các cơ quan, cá nhân có liên quan.
Chi cục Thuế TP Yên Bái không thông báo, không xử lý việc chậm nộp tiền sử dụng đất, lệ phí trước bạ của bà Huệ. Điều này là không thực hiện đúng quy định của Luật Quản lý thuế, làm thất thu ngân sách Nhà nước. Trách nhiệm thuôc về Chi cục Thuế TP Yên Bái, các cá nhân có liên quan.
UBND TP Yên Bái và các cơ quan chức năng không kiểm tra việc chấp hành giấy phép đã cấp cho gia đình bà Huệ, dẫn đến việc gia đình bà Huệ xây dựng sai nội dung giấy phép được cấp, xây dựng một số công trình không phép.
Bà Huệ đã xây dựng thêm 1 tum, vượt hơn 345m2 sàn xây dựng và xây dựng một số công trình không phép (chỉ có xác nhận của UBND phường) gồm 1 nhà thờ gỗ cũ, 1 nhà sàn gỗ cũ, 1 cầu bắc qua hồ nước, 1 căn nhà mái bằng làm bếp (đang xây dựng); cùng các hộ tự làm đường giao thông trên diện tích đấy nông nghiệp trả lại Nhà nước.
Theo Thanh tra Chính phủ, điều này là vi phạm quy định về đầu tư xây dựng, phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Khi chưa xử lý việc chậm nộp tiền sử dụng đất, lệ phí trước bạ, UBND TP lại cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà Huệ là không đúng với quy định của Luật Đất đai.
Hơn nữa, khoản chi phí đào, đắp mặt bằng hơn 2 tỷ đồng đã giảm trừ cho bà Huệ khi xác định tiền sử dụng đất là thiếu căn cứ, cơ sở thực tế.
Ông Phạm Sỹ Quý kê khai thiếu hàng nghìn m2 đất
Cũng theo kết luận thanh tra, từ ngày 18/8/2016 đến ngày 10/2/2017, bà Huệ thực hiện tiếp việc chuyển quyền sử dụng đất ở cho 14 hộ gia đình (đã ký thỏa thuận và góp tiền) trong tổng số đất đã được UBND TP cho phép chuyển mục đích sử dụng sang đất ở.
Thời gian này, ông Quý đã là Phó Giám đốc được giao phụ trách Sở Tài nguyên Môi trường, sau đó được bổ nhiệm làm Giám đốc Sở này thì việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất của vợ ông Quý liên quan phạm vi, lĩnh vực ông Quý quản lý trực tiếp.
“Theo quy định, ông Quý vi phạm khoản 4, Điều 37 Luật Phòng, chống tham nhũng (ông Quý không được để vợ kinh doanh trong phạm vi do mình quản lý trực tiếp)”, Thanh tra Chính phủ kết luận.
Hơn nữa, qua thanh tra, Thanh tra Chính phủ chỉ ra, khi được bổ nhiệm giữ chức Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường, ông Quý đã kê khai thiếu hơn 7.905m2 đất ở, hơn 27.500m2 đất nông nghiệp bà Huệ đứng tên, không kê khai 1 nhà diện tích xây dựng 600m2 tại tổ 51 phường Minh Tân (đang xây dựng); không kê khai tiền vay ngân hàng hơn 9,1 tỷ đồng và nợ bạn bè 60 cây vàng.
Theo đó, ông Phạm Sỹ Quý đã vi phạm quy định về trách nhiệm của người có nghĩa vụ phải kê khai tại khoản 1, Điều 5; vi phạm quy định về những hành vi bị nghiêm cấm tại khoản 1, Điều 6, Nghị định số 78/2013/NĐ-CP ngày 17/7/2013 của Chính phủ về minh bạch tài sản, thu nhập, gây nghi ngờ về tài sản của gia đình, tạo dư luận không tốt đối với cán bộ trong bộ máy của Nhà nước cũng như sự minh bạch của đối tượng phải kê khai; vi phạm Chỉ thị 33-CT/TW ngày 3/1/2014 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản.
“Những vi phạm trên của ông Phạm Sỹ Quý đến mức phải thi hành kỷ luật một cách nghiêm minh”, Thanh tra Chính phủ đánh giá. Kiểm điểm trách nhiệm, xử lý kỷ luật loạt cá nhân liên quan
Với những nội dung kết luận trên, Tổng Thanh tra kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái chỉ đạo xử lý nghiêm theo quy định pháp luật đối với những vi phạm của gia đình bà Huệ về hành vi xây dựng sai phép, không phép trên khu đất của gia đình tại tổ 42, phường Minh Tân, TP Yên Bái và việc tự làm đường giao thông trên đất nông nghiệp đã trả lại Nhà nước, bảo đảm phù hợp với quy hoạch đô thị TP Yên Bái.
Cùng với đó, kiểm điểm trách nhiệm, xem xét xử lý kỷ luật đối với tập thể, cá nhân có liên quan thuộc UBND TP Yên Bái, trong đó có Chủ tịch và Phó Chủ tịch phụ trách lĩnh vực đã để xảy ra những vi phạm được nêu trong kết luận.
“Tổ chức kiểm điểm, có hình thức xử lý kỷ luật nghiêm minh đối với ông Phạm Sỹ Quý về vi phạm trong việc kê khai tài sản thu nhập; vi phạm quy định tại khoản 4, Điều 37 Luật Phòng, chống tham nhũng với vai trò của người đứng đầu Sở Tài nguyên Môi trường”, kết luận nêu rõ.
Cục Thuế tỉnh Yên Bái chỉ đạo xử lý phạt chậm nộp đối với bà Huệ, tổ chức kiểm điểm, xử lý kỷ luật theo thẩm quyền những cá nhân có vi phạm tại Chi cục Thuế TP Yên Bái.
Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái chỉ đạo tăng cường công tác thanh tra về quản lý đất đai, đầu tư xây dựng; thanh tra trách nhiệm trong việc chấp hành pháp luật về phòng, chống tham nhũng, trong đó chú trọng nội dung minh bạch tài sản thu nhập.
Khẩn trương xây dựng ban hành văn bản hướng dẫn về trình tự, thủ tục, hồ sơ phê duyệt chi phí đào đắp mặt bằng và áp dụng hệ số giá đất để xác định đầy đủ, chính xác tiền sử dụng đất nộp ngân sách Nhà nước; kiểm tra rà soát, xử lý khoản tiền san tạo mặt bằng đã giảm trừ khi tính tiền sử dụng đất đối với bà Huệ để thu hồi vào ngân sách Nhà nước.
Mời xem Video: Hé lộ thông tin vì sao ông Trọng không dám đụng đến Nguyễn Thanh Nghị con trai ông Nguyễn Tấn Dũng?
UBND TP Yên Bái phải rà soát, điều chỉnh kịp thời quy hoạch đô thị trên địa bàn TP Yên Bái, bảo đảm phù hợp, đồng bộ với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, làm cơ sở để quản lý đầu tư xây dựng, phát triển đô thị, kinh tế xã hội của TP; chấn chỉnh việc cấp phép xây dựng nhà ở đô thị, bảo đảm theo quy định pháp luật; tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai, quy hoạch xây dựng và quản lý trật tự xây dựng đô thị, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm.
Kết quả thực hiện các kiến nghị, UBND tỉnh Yên Bái phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ trước 30/11/2017.
Ông Đinh La Thăng, Hà Văn Thắm chứng kiến Tổng giám đốc Ocean Bank Nguyễn Xuân Sơn ký “thoả thuận” hợp tác đầu tư với PVC
David Tran Hieu - Phần 5, tác giả đề cập tới một nhân vật không mới, thậm chí đã quá nổi tiếng cùng với Tổng công ty Cổ phần xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC) và Trịnh Xuân Thanh, đó là Vũ Đức Thuận, nguyên Tổng giám đốc PVC, nguyên Chánh văn phòng Bộ Giao thông Vận tải, nguyên Thư ký Tư lệnh Đinh La Thăng. Chúng ta nhìn lại nhân vật này một chút khi mà các bước đi của Thuận đều có bóng dáng của Tư lệnh Đinh La Thăng.
Đúng một năm trước, vào tháng 9 năm 2016, Vũ Đức Thuận, nguyên Tổng giám đốc Tổng công ty cổ phần xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC), nguyên Chánh văn phòng Bộ Giao thông Vận tải, nguyên Thư ký Bí thư Thành ủy Tp Hồ Chí Minh – Tư lệnh Đinh La Thăng, cùng 3 lãnh đạo khác của PVC bị khởi tố, bắt tạm giam vì tội cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại PVC và các đơn vị thành viên.
Vũ Đức Thuận, sinh năm 1971, quê Thái Bình, kỹ sư xây dựng, năm 2005 thời Đinh Tư lệnh làm Chủ tịch Tập đoàn Sông Đà đã đưa Thuận lên Phó Tổng giám đốc Tổng công ty đầu tư phát triển đô thị và khu công nghiệp Sông Đà (Sudico), năm 2008, Thuận đã giữ chức Uỷ viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc công ty. Tuy vậy, thời Thuận làm Tổng giám đốc lợi nhuận kinh doanh của Sudico bị sụt giảm rất mạnh, và nhiều lùm xùm khác đã khiến Thuận không thể tại vị.
Vũ Đức Thuận (đứng sau), luôn như hình với bóng cùng Đinh La Thăng, từ Sông Đà tới Dầu khí, từ Dầu khí tới Giao thông Vận tải và tới Thành ủy Tp HCM
Thua lỗ, giải pháp tốt nhất là tháo chạy, và mỗi lần tháo chạy là một lần thăng chức, nhờ có Đinh Tư lệnh lúc này làm Chủ tịch Dầu khí, Thuận chuyển về Tổng công ty cổ phần xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC) thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, giữ chức Phó Tổng giám đốc. Sau 01 năm, tức năm 2009, Thuận lên Tổng giám đốc PVC và giữ chức vụ này đến ngày ngày 01 tháng 01 năm 2013 thì được điều chuyển giữ chức vụ Phó Trưởng ban Xây dựng Tập đoàn Dầu khí Việt Nam.
Lưu ý là vào thời điểm Thuận giữ chức vụ Tổng giám đốc PVC thì Trịnh Xuân Thanh đang là Chủ tịch HĐQT của Tổng công ty này. Sau đó, theo chỉ đạo ngầm của Đinh Tư lệnh, cả Thuận và Thanh đều rời khỏi PVC khi tổng công ty này lâm vào tình cảnh thua lỗ nặng nề con số âm 3.300 tỷ đồng. Trong khi nguyên Chủ tịch PVC Trịnh Xuân Thanh về Bộ Công Thương thời Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng còn đang “huy hoàng”, để giữ nhiều vị trí khác nhau trước khi làm Phó Chủ tịch tỉnh Hậu Giang, thì tháng 10 năm 2017, nguyên Tổng giám đốc PVC Vũ Đức Thuận được thuyên chuyển về tỉnh Thái Bình làm Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải.
Ngày 27 tháng 2 năm 2015, Tư lệnh Đinh La Thăng cho công bố quyết định điều động, bổ nhiệm Vũ Đức Thuận làm Chánh Văn phòng Bộ Giao thông vận tải, sau thời gian hơn 1 năm làm Phó Giám đốc Sở Giao thông Thái Bình, nơi mà nhiều cán bộ của Sở này nói rằng Thuận hầu như không có măt tại nhiệm sở, thay vì đó hầu hết Thuận nằm ở Hà Nội với Đinh Tư lệnh...
Đúng 01 năm sau, tháng 3 năm 2016 khi Đinh La Thăng vào Tp Hồ Chí Minh làm Bí thư Thành ủy, Chánh văn phòng Bộ Giao thông Vũ Đức Thuận cũng vào theo, công việc của Văn phòng Bộ này bỏ quẳng cho Phó văn phòng Bộ. Trong khi đó Trần Văn Lâm, người đứng đầu Vụ Tổ chức Cán bộ của Bộ tuyên bố với báo chí rằng “Việc anh Thuận chuyển đi là do Thành ủy TP.HCM có đề nghị bằng văn bản gửi ra. Bộ GTVT đã xem và quyết định cho đi...”, thông tin này trên báo chí sau đó đã bị gỡ bỏ do trong thực tế thì Thành ủy không có văn bản chính thức... ( http://phununews.vn/tin-tuc/tu-bo-gtvt-ong-vu-duc-thuan-duoc-de-nghi-chuyen-ve-thanh-uy-tphcm-76231/ )
Mời xem Video: Hé lộ thông tin vì sao ông Trọng không dám đụng đến Nguyễn Thanh Nghị con trai ông Nguyễn Tấn Dũng?
Ông Đinh La Thăng, Hà Văn Thắm chứng kiến Tổng giám đốc Ocean Bank Nguyễn Xuân Sơn ký “thoả thuận” hợp tác đầu tư với PVC
Một bức ảnh hiếm hoi, khi mà hầu hết những người trong cuộc đã và đang vào vòng lao lý.
Ảnh: chiều 7/5/2010 tại Hà Nội, Tổng công ty CP Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC) ký kết thỏa thuận hợp tác với và Ngân hàng thương mại CP Đại Dương (OGB).
Tham dự buổi lễ có ông Đinh La Thăng, UVTW Đảng Chủ tịch HĐQT Tập đòan Dầu khí, ông Ninh Văn Quỳnh, Trưởng ban Tài chính Kế toán, Kiểm toán Tập đoàn Dầu khí Việt Nam; ông Trịnh Xuân Thanh Chủ tịch HĐQT, ông Vũ Đức Thuận Tổng Giám đốc PVC, ông Hà Văn Thắm - Chủ tịch HĐQT, ông Nguyễn Xuân Sơn - Tổng giám đốc OceanBank.
Nay, dân gian hiện đại mới có vè 3 TH (3 thờ) rằng:
“Có Thanh - có Thuận - có Thăng, trên đời nào biết trên đầu có ai
Bắt Thanh - bắt Thuận - còn Thăng, giờ đây còn biết lấy ai mà thờ “ !
Ông Giang Hán Minh – Phó chánh thanh tra Bộ Y tế (đại diện Bộ Y tế) xuất hiện tại tòa nhưng không trả lời được bất kỳ câu hỏi nào của đại diện Viện Kiểm sát liên quan đến những sai phạm Cục Quản lý dược. Ảnh: Báo MTG
Hồ Quang - Vụ án VN Pharma xét xử phúc thẩm đã khép lại, chờ tuyên án vào sáng 23.10 tới. Vụ xử đã ghi nhận nhiều tình tiết sai phạm nghiêm trọng của những người ở Bộ Y tế mà theo đại diện Viện Kiểm sát là bỏ lọt tội. Đây chính là một trong những lý do Viện Kiểm sát Nhân dân Cấp cao tại TP.HCM đề nghị Hội đồng xét xử tuyên hủy án sơ thẩm, điều tra trở lại.
Liệu có phải giấy phép hoạt động khống?
Phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ án này đã không ít lần chứng kiến các bị cáo đẩy hành vi phạm tội của mình cho những đối tượng khác không có mặt ở phiên tòa này cũng như không bị khởi tố xử lý hình sự.
Những đối tượng này đã xác nhận, cung cấp những giấy tờ bất hợp lý, thậm chí là giấy tờ giả nên các bị cáo không biết, tin tưởng làm theo.
Một trong những đối tượng mà các bị cáo đẩy trách nhiệm nhiều nhất chính là Cục Quản lý dược (Bộ Y tế). Một trong 2 bị cáo cầm đầu của vụ án này là Võ Mạnh Cường – nguyên Tổng giám đốc Công ty TNHH Thương mại Hàng hải Quốc tế H&C và luật sư của mình đã không ít lần đẩy những sai phạm của mình là do tin vào Cục Quản lý dược.
Bị cáo Cường đã cung cấp cho Hội đồng xét xử một giấy phép hoạt động tại Việt Nam của Công ty Helix (Canada) do Cục Quản lý dược cấp, có thời hạn 5 năm, kể từ ngày 18.6.2014 (trước thời điểm vụ án này khởi tố).
Từ đây bị cáo Cường lập luận rằng, không thể nào nói Công ty Helix là công ty “ma” không có thật mà do Cường và bị cáo Nguyễn Minh Hùng – nguyên Tổng giám đốc Công ty Cổ phần VN Pharma tự dựng lên như trong cáo trạng đã nêu. Bị cáo Cường đã không ít lần khẳng định mình làm đúng, vì Công ty Helix có thật đã được Bộ Y tế thừa nhận.
Trước chứng cứ ấy, vị chủ tòa phiên tòa chỉ biết im lặng, không đưa ra bất cứ một đối đáp nào. Từ đây vấn đề được đặt ra, tại sao cơ quan an ninh điều tra xác định Công ty Helix (Canada) là công ty “ma”, không có thật nhưng lại được Cục Quản lý dược cấp giấy phép hoạt động tại Việt Nam và giấy phép này vẫn còn đang có hiệu lực.
Tất nhiên, khi vụ án này được điều tra lại theo đề nghị của Viện Kiểm sát Nhân dân cấp cao thì tài liệu bất thường mà Bộ Y tế cấp này sẽ được tòa án chuyển cho Cơ quan an ninh điều tra để làm rõ.
Tuy nhiên lúc này dư luận đang đặt vấn đề, phải chăng Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cùng cấu kết với 2 đối tượng cầm đầu là Nguyễn Minh Hùng và Võ Mạnh Cường để thiết lập bộ hồ sơ giả nhằm nhập khẩu lô thuốc trên (?). Nếu Cơ quan an ninh điều tra xác định, Cục Quản lý dược cấp giấy phép hoạt động khống cho công ty “ma” này thì đây rõ ràng là có yếu tố hình sự.
Không có tình tiết giảm nhẹ
Cũng tại phiên tòa phúc thẩm lần này, bị cáo Nguyễn Minh Hùng cho rằng, Cục Quản lý dược khai báo với cơ quan điều tra đã phát hiện những bất thường của lô thuốc H-Capita 500mg Caplet rồi yêu cầu Công ty VN Pharma giải trình và báo với các cơ quan chức năng điều tra là sai sự thật.
Theo bị cáo Hùng, khi thuốc H- Capita 500mg được một số bệnh viện phản ánh có những bất thường, Công ty VN Pharma đã cho thu hồi lại lô thuốc nói trên, và báo cho Cục Quản lý Dược, Cục An ninh chính trị nội bộ (A83) và các cơ quan chức năng khác vào cuộc làm rõ.
Nhận định về điều này, PSG.TS.DS Phạm Khánh Phong Lan-nguyên Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM cho biết, thường trong ngành dược muốn nghi ngờ chất lượng thuốc đó phải đưa ra ngoài thị trường, vào các bệnh viện, phòng khám và bị phản ánh lên thì Sở Y tế mới báo cho Cục Quản lý dược, lúc đó mới nghi ngờ chất lượng.
“Như vậy, việc Công ty VN Pharma phát hiện ra lô H-Capita 500mg Caplet có bất thường từ các bệnh viện thông báo là điều hợp lý”, bà Lan nhận định.
Bà Lan cho rằng Cục Quản lý dược khai báo với cơ quan an ninh điều tra, thuốc H-Capita 500mg Caplet còn niêm phong chưa đưa ra ngoài thị trường thì bản thân Cục Quản lý dược không có cơ sở để nghi ngờ chất lượng thuốc này, đề nghị VN Pharma giải trình rồi báo với các cơ quan chức năng vào cuộc thẩm định.
Như vậy rõ ràng, những sai phạm của Cục Quản lý dược trong việc thẩm định hồ sơ và cấp phép cho lô thuốc H-Capita 500mg Caplet được cơ quan an ninh điều tra xác định trước đó không phải là người phát hiện, tố giác như trong cáo trạng đã nêu ở phiên sơ thẩm làm tình tiết giảm nhẹ, không khởi tố trách nhiệm hình sự.
Viện Kiểm sát đề nghị xử lý theo pháp luật
Ngay như cả bị cáo Phan Cẩm Loan – nguyên Phó trưởng phòng xuất nhập khẩu Công ty Cổ phần VN Pharma cũng đẩy sai phạm của mình là xuất phát từ Bộ Y tế và Cục Quản lý dược. Bị cáo Loan cho rằng không thể nói bị cáo làm phụ lục hợp đồng giả với Công ty Austin Hồng Kông hay thanh toán hợp đồng giả để nhập khẩu trái phép 9.300 hộp thuốc H- Capita 500mg Caplet. Bởi Công ty Austin Hồng Kông được Bộ Y tế cấp giấy phép hoạt động tại Việt Nam, còn thuốc H- Capita 500mg Caplet được Cục Quản lý dược cấp giấy phép nhập khẩu.
Rõ ràng, trong tình huống này chẳng khác nào Cục Quản lý dược đã “bật đèn xanh” để cho bị cáo Loan làm phụ lục hợp đồng giả với Công ty Austin Hồng Kông, cũng như thanh toán hợp đồng giả đó để nhập thuốc H- Capita 500mg về Việt Nam tiêu thụ.
Chính trong phần kháng nghị của mình tại phiên phúc thẩm, đại diện Viện Kiểm sát Nhân dân Cấp cao tại TP.HCM đã phải thốt lên rằng, Cục Quản lý dược có quá nhiều thiếu sót và sai phạm nghiêm trọng trong việc thẩm định, cấp phép lô thuốc H-Capita 500mg để tiếp tay cho những bị cáo trên.
Trong đó có hàng loạt những sai phạm nghiêm trọng như: Hội đồng giám định Bộ Y tế giám định lô thuốc H-Capita Caplet có nhiều mâu thuẫn, không phù hợp với quy định của pháp luật và thực tế khách quan của vụ án; giấy phép hoạt động tại Việt Nam của Công ty Austin Hồng Kông hết hạn nhưng vẫn ký giấy phép cho công ty này nhập khẩu lô thuốc H-Capita 500mg Caplet; không phát hiện 2 tài liệu giả là chứng nhận bán hàng tự do (FSC), giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP)…
Mời xem Video: Tại sao Chủ tịch Nước Trần Đại Quang một tướng Công an phải trực tiếp nắm Bộ Quốc Phòng vào lúc này?
“Cần điều tra làm rõ hành vi thiếu trách nhiệm, và các hành vi khác của tổ thẩm định, những người tham gia ở Cục Quản lý dược, lãnh đạo Cục Quản lý dược để xử lý theo pháp luật mới thỏa đáng”, vị đại diện Viện Kiểm sát đề nghị.
Vụ VN Pharma: Cục Quản lý dược cấp phép cho công ty “ma”!
Phạm Dũng - Trong vụ án VN Pharma, Cục Quản lý dược cấp phép cho công ty “ma” Hilex Canada để nhập thuốc không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người.
Dư luận đang rất quan tâm việc Bộ Công an xác định Hilex Canada là công ty “ma”, trong khi vụ án VN Pharma xuất hiện tình tiết mới cho biết Cục Quản lý dược – Bộ Y tế cấp phép cho công ty này hoạt động tại Việt Nam.
Helix Canada là công ty không có thật !
Về nguồn gốc lô thuốc H-Capita 500 mg Caple, Võ Mạnh Cường (nguyên giám đốc Công ty TNHH Hàng hải quốt tế H&C) khai không biết thực tế thuốc được sản xuất ở đâu. Quá trình điều tra phát hiện trên các thùng thuốc có dán tem kiểm tra an ninh tại sân bay Ấn Độ và dán tem vận chuyển từ Ấn Độ về Singapore.
Xác minh mã số, mã vạch in trên vỏ hộp thuốc, Bộ Công Thương xác định mã vạch không được đăng ký bởi quốc gia nào.
Ngày 30-9-2014, Bộ Ngoại giao có công văn trả lời Bộ Công an, nêu rõ kết quả xác minh địa chỉ 392 Wilson Ave, Toronto, Ontario – Canada không có Công ty Helix Pharmaceuticals Inc như giấy tờ nộp cho Cục Quản lý dược.
Như vậy, Helix Canada là công ty “ma” và lô thuốc H-Capita 500 mg Caple do VN Pharma nhập khẩu là thuốc không rõ nguồn gốc.
Truy trách nhiệm lãnh đạo Cục Quản lý dược
Tuy nhiên, tại phiên tòa phúc thẩm vừa qua, bị cáo Võ Mạnh Cường lại bất ngờ trưng ra giấy phép “hoạt động của doanh nghiệp nước ngoài về thuốc là nguyên liệu làm thuốc tại Việt Nam”, do Cục Quản lý Dược cấp vào ngày 18-6-2014, thời hạn hoạt động 5 năm.
Dư luận đang nóng lòng chờ đợi các cơ quan chức năng trả lời câu hỏi: Helix Canada là một công ty “ma” nhưng tại sao Cục Quản lý Dược lại cấp phép cho hoạt động tại Việt Nam?
Bên cạnh đó, Hội đồng Giám định gồm 10 người do ông Đỗ Văn Đông, Phó Cục trưởng Cục Quản lý dược, làm Chủ tịch hội đồng. Tuy nhiên, ông Đông là cấp dưới của ông Trương Quốc Cường, Cục trưởng, người ký văn bản cấp phép nhập khẩu lô thuốc H-Capita 500 mg Caple. Việc này theo đánh giá là không khách quan.
Trong vụ án này, Cục Quản lý dược là đơn vị cấp phép nhập khẩu, quá trình cấp phép có thiếu sót, sai phạm. Việc cục giám định chính lô hàng mình cấp phép cũng không khách quan.
Trên thực tế, quá trình cấp phép nhập khẩu lô thuốc H-Capita 500 mg Caple và 3 lô thuốc khác đã nhập khẩu của Cục Quản lý dược có rất nhiều sai phạm chưa được làm rõ. Chính việc làm tắc trách của cơ quan này đã tạo điều kiện cho các bị cáo thực hiện hành vi phạm tội. Cho nên, VKS đề nghị làm rõ hành vi thiếu trách nhiệm của tổ thẩm định và lãnh đạo Cục Quản lý dược.
Đáng chú ý, các hồ sơ thẩm định lô thuốc có 10 chuyên gia tham gia thì 3 chuyên gia không ký tên, không có ý kiến. Công ty đối tác Hồng Kông đã hết hạn hoạt động nhưng nhiều chuyên gia vẫn cho qua để ký tên nhưng Cục Quản lý Dược vẫn cấp phép cho nhập lô thuốc này.
Ngoài lô thuốc H-Capita 500mg Caplet, Nguyễn Minh Hùng (nguyên Chủ tịch VN Pharma) và các đồng phạm còn thực hiện các hành vi tương tự đối với 7 bộ hồ sơ của 7 loại thuốc khác lấy tên Công ty Helix Canada và cũng được Cục Quản lý dược cấp phép nhập khẩu, cấp số đăng ký lưu hành cần được các cơ quan tố tụng làm rõ.
Ông Raymundo là ai?
Tại phiên phúc thẩm, Võ Mạnh Cường đã nêu một nhân vật quyền lực của Công ty Helix Canada và yêu cầu tìm bằng được ông này để tham gia vụ án.
Cường khai tại thời điểm bị cáo làm đại diện cho Công ty Helix Pharma, ông Raymundo nhiều lần sang Việt Nam, cùng với bị cáo gặp gỡ đối tác và giải quyết công việc. Ông Raymundo thường xuyên trao đổi với bị cáo Cường về lịch trình qua email.
Khi ông này ở Việt Nam, Cường đã trực tiếp đưa đón và sắp xếp chỗ lưu trú. Ông Raymundo thường lưu trú tại Khách sạn Viễn Đông (đường Phạm Ngũ Lão, quận 1) và tại một số Khách sạn ở Phú Mỹ Hưng (quận 7).
Theo luật sư bào chữa cho bị cáo Cường, bị cáo đã cung cấp các thông tin cá nhân của ông Raymundo cho cơ quan điều tra, trong đó có các nội dung email liên lạc giữa bị cáo với ông Raymundo, các giấy chứng nhận do ông này gửi từ Philippines về Việt Nam cho bị cáo (gồm giấy chứng nhận bán hàng tự do – FSC, giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc -GMP…).
Theo luật sư, đối chiếu trong trường hợp này, cơ quan điều tra hoàn toàn có thể điều tra xác minh nhân thân ông Raymundo qua các thông tin khai báo của ông khi đến Việt Nam tại địa chỉ lưu trú, hoặc tại cơ quan quản lý xuất nhập cảnh. Dù vậy, cơ quan điều tra không tiến hành xác minh nhân thân, lai lịch của ông Raymundo trước khi đưa ra xét xử là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.
Cường đã nhiều lần trình bày rằng chính ông Raymundo là người cung cấp con dấu cho bị cáo để phát triển khách hàng tại Việt Nam và bị cáo không biết con dấu đó là giả. Cho nên, cần làm rõ vai trò của ông Raymundo.
Bị cáo Cường cũng yêu cầu các cơ quan chức năng xác định vai trò của ông Raymundo và xem xét việc bị cáo kêu oan là không biết ông ta làm ăn phi pháp.
Giấy tờ giả, con dấu giả và thuốc cũng…giả !
Kết luận giám định của Bộ Y tế nêu rõ lô thuốc H.-Capita 500 mg Caplet không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người.
Các giấy tờ mà ông Raymundo gởi từ Philippines về cho Cường như giấy chứng nhận FSC của thuốc H.-Capita 500 mg Caplet và giấy chứng nhận GMP do Bộ Y tế Canada cấp cho Công ty Helix Canada được đóng dấu hợp pháp hóa lãnh sự của Đại sứ quán Việt Nam tại Canada và ký tên tham tán đều là giả.
Tuy nhiên, một điều khó hiểu là các giấy tờ trên là giả, Helix là công ty "ma" nhưng Cục Quản lý dược vẫn cấp phép nhập khẩu các lô thuốc của công ty này để VN Pharma nhập về Việt Nam.
Cục Quản lý Dược cấp phép cho công ty “ma”? Ảnh: Báo NLĐ
Cục Quản lý Dược cấp phép cho công ty “ma”? Ảnh: Báo NLĐ
Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến. Ảnh: Báo Tuổi Trẻ
Trịnh Hữu Long - Khi đọc bài này, có lẽ bạn cũng đã biết vụ bác sỹ Hoàng Công Truyện bị Sở Thông tin – Truyền thông Thừa Thiên – Huế xử phạt năm triệu đồng vì nói xấu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến trên Facebook. Nguyên văn status của bác sỹ Truyện như sau:
“Mụ ni về nghỉ là vừa, để các GS có kinh nghiệm, chuyên môn y lên thay và dẫn dắt ngành y sang một bước tiến mới. Chỉ một việc an ninh bệnh viện mà không tham mưu nổi cho CP can thiệp mà làm bộ trưởng. Bà có đi về cơ sở đâu mà hiểu nỗi khổ các y, bs tuyến cơ sở”.
Ta hãy cùng xem xét các khía cạnh pháp lý của vụ việc này. Áp dụng sai quy định
Báo Người Lao Động trích lời ông Nguyễn Huy Hiển, Phó Giám đốc Sở Thông tin – Truyền thông (TT-TT) tỉnh Thừa Thiên – Huế cho biết, bác sỹ Hoàng Công Truyện bị xử phạt hành chính dựa trên Điểm a, Khoản 3, Điều 64, Nghị định 174/2013/NĐ-CP.
Theo đó, bác sỹ Truyện đã có hành vi “cung cấp nội dung thông tin sai sự thật, vu khống, xuyên tạc, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức và danh dự, nhân phẩm của cá nhân”.
Trong khi đó, nguyên văn tiêu đề của Điều 64 là “Vi phạm quy định về trang thông tin điện tử, trang thông tin điện tử tổng hợp”. Facebook không phải là “trang thông tin điện tử” mà là “mạng xã hội”, theo như quy định trong Nghị định 72/2013/NĐ-CP. Do đó, việc Sở TT-TT áp dụng Điều 64 này là hoàn toàn sai quy định.
Rất có thể Sở TT-TT sẽ vặn lại rằng Nghị định 72 đã nghiêm cấm hành vi “đưa thông tin xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự và nhân phẩm của cá nhân” và do đó họ có quyền xử phạt. Đúng là Nghị định 72 có điều cấm đó, nhưng không có điều khoản nào quy định về việc xử phạt hành vi này đối với người dùng mạng xã hội, hay quy định thẩm quyền và mức xử phạt. Nói cách khác, Nghị định 72 chỉ hô “đánh” mà không nói đánh thế nào. Nếu không có quy định cụ thể thì nhà nước không có căn cứ để xử phạt.
Trên thực tế, Nghị định 72 và 174 đã không cung cấp đủ hành lang pháp lý để xử phạt các cá nhân sử dụng mạng xã hội. Chính vì thế, chính phủ đang dự thảo một nghị định khác để lần đầu tiên bổ sung quy định xử phạt người dùng mạng xã hội, dự kiến có hiệu lực từ năm 2018.
Quyết định xử phạt còn sai ở chỗ: nếu đã kết luận bác sỹ Truyện vi phạm, thì bất luận thế nào cũng không được hạ mức xử phạt xuống quá mức tối thiểu của khung tiền phạt trong Nghị định 174. Điều này được quy định rõ trong Khoản 4, Điều 23, Luật Xử lý Vi phạm Hành chính 2012. Khung tiền phạt trong Nghị định 174 là từ 20 đến 30 triệu đồng, như vậy dù có tình tiết giảm nhẹ thì mức xử phạt tối thiểu vẫn phải là 20 triệu, chứ không được thấp hơn. Tạm bỏ qua việc xử phạt là sai hay đúng, việc quyết định mức xử phạt như vậy là vô căn cứ.
Đến đây, bác sỹ Truyện có hai lựa chọn: hoặc là tiếp tục tỏ ra ăn năn, hối cải và chấp nhận quyết định xử phạt như ông đã làm; hoặc là khiếu nại lên Sở TT-TT yêu cầu rút quyết định xử phạt, thậm chí là khởi kiện hành chính quyết định này ra Toà án Nhân dân tỉnh Thừa Thiên – Huế.
Bất chấp mọi tranh cãi về việc phát ngôn của ông là đúng hay sai, quyết định xử phạt đối với ông vẫn là sai và cần phải bị bãi bỏ.
“Lưới trời lồng lộng”
Tuy có thể cãi thắng được Sở TT-TT, bác sỹ Truyện cũng không có nhiều lý do để yên tâm về thân phận pháp lý của mình.
Hệ thống pháp luật Việt Nam không được thiết kế để bảo vệ quyền lợi của người dân, mà trước hết là để bảo vệ cho chính quyền và người của chính quyền.
Nếu không xử phạt theo Điều 64, Nghị định 174 được thì Sở TT-TT hoàn toàn có thể viện dẫn Điều 66 cũng trong Nghị định này. Về mặt ngữ nghĩa, đây là một điều khoản không rõ ràng, vì không biết nó chỉ được áp dụng cho tổ chức cung cấp dịch vụ lưu trữ thông tin số hay cho cả người sử dụng mạng xã hội, trong khi điều khoản này không nhắc tới mạng xã hội. Tình trạng mơ hồ này là điều kiện lý tưởng cho những hành vi công quyền tuỳ tiện, và trên thực tế đã có người bị xử phạt theo điều này rồi.
Không chỉ vậy, chính quyền vẫn còn một công cụ khác.
Cụ thể, công an Thừa Thiên – Huế hoàn toàn có thể khởi tố vụ án hình sự, cáo buộc bác sỹ Truyện tội “lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân” theo Điều 258, Bộ luật Hình sự năm 1999 (vẫn còn hiệu lực cho đến hết ngày 31/12/2017).
Kết quả là, một phiên tòa có thể được mở ra, tuyên bác sỹ Truyện hình phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm. Thậm chí, nếu tòa cho rằng hành vi của bác sỹ Truyện là nghiêm trọng thì ông có thể bị phạt tù từ hai đến bảy năm.
Bạn có thể phản bác rằng Điều 258 quy định như vậy là vi hiến, trái với Điều 25 Hiến pháp 2013 về quyền tự do ngôn luận. Tuy nhiên, Hiến pháp đã bỏ ngỏ một lối thoát cho nhà nước khi thòng vào cuối Điều 25 một câu: “Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định”. Pháp luật ở đây chính là Điều 258, Bộ luật Hình sự.
“Lưới trời lồng lộng”, nếu nhà nước muốn phạt bác sỹ Truyện thì họ không thiếu gì cách.
Như vậy, câu chuyện đến đây không còn bó hẹp trong nội dung các văn bản luật nữa.
Quyền mở miệng
Tồn tại một cách hiểu máy móc về khái niệm “pháp luật” và “thượng tôn pháp luật” ở nước ta. Theo đó, pháp luật được cho là những gì nhà nước quy định, và thượng tôn pháp luật là phải tuân theo những quy định đó.
Câu hỏi đặt ra là: nếu pháp luật sai, hay nói cách khác là bất công, thì có nên được thượng tôn không?
Năm 1953, Quốc hội ban hành Luật Cải cách Ruộng đất, trao cho các Toà án Nhân dân Đặc biệt quyền xét xử “Việt gian, phản động, cường hào gian ác và những kẻ chống lại hoặc phá hoại cải cách ruộng đất”. Kết quả là hàng chục nghìn địa chủ và những người liên quan đã bị xử tử thông qua những tòa án mà ngày nay ít ai dám gọi là tòa án.
Chúng ta cũng có một bản Hiến pháp 1980 đã thủ tiêu hoàn toàn sở hữu tư nhân và cho phép quốc hữu hoá các cơ sở kinh tế của “địa chủ phong kiến” và “tư sản mại bản”, đồng nghĩa với việc hoàn toàn không có một thứ rất quen thuộc ngày nay là các công ty tư nhân.
Chúng ta cũng có một chế độ sở hữu toàn dân về đất đai, cho phép nhà nước thu hồi đất theo khung giá do nhà nước quy định, trong khi đúng ra người dân phải có quyền đàm phán giá đất theo cơ chế thị trường.
Tất cả những quy định bất công đó dẫn chúng ta đến một cách nhìn nhận khác về pháp luật và áp dụng pháp luật: nó phải hợp lý, theo nghĩa là phù hợp với những lập luận tốt nhất có thể về công lý, lẽ tự nhiên và công bằng, và bảo vệ các quyền của con người.
Quay lại với việc xử phạt hay bỏ tù bác sỹ Truyện, cứ cho là hoàn toàn hợp hiến và hợp pháp, nhưng đã hợp lý hay chưa? Ta hãy xem.
Bác sỹ Truyện viết status chỉ trích Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, cho rằng bà không nắm bắt được tình hình và nên nghỉ việc.
Trước hết, chuyện chỉ trích quan chức chính phủ thuộc về quyền được mở miệng của người dân, quyền được giám sát những người mà họ đóng thuế để nuôi, và quyền được đuổi việc những quan chức yếu kém và tham nhũng. Đây là lẽ thường của bất cứ một thể chế nào tự nhận là dân chủ và tôn trọng quyền tự do ngôn luận của người dân.
Nếu bà Tiến cho rằng status này xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm của cá nhân bà thì bản thân bà, với tư cách là người bị thiệt hại, cần phải lên tiếng, chứ không phải Bộ Y tế. Chỉ khi đối tượng bị chỉ trích lên tiếng thì mới biết họ có cảm thấy bị xúc phạm hay không. Tất cả những người khác không có thẩm quyền giải quyết việc này hộ cho bà.
Nếu bà Tiến không lên tiếng thì ở đây không phát sinh bất kỳ tranh chấp nào để nhà nước cần phải can thiệp. Mọi động thái phàn nàn của Bộ Y tế, hay việc xử phạt của Sở TT-TT và Sở Y tế Thừa Thiên – Huế đều vô lý và vô… duyên. Và trên thực tế bà Tiến chưa công khai phàn nàn điều gì về status của bác sỹ Truyện.
Trong trường hợp bà Tiến lên tiếng cho rằng status của bác sỹ Truyện xúc phạm cá nhân bà, thì theo lẽ thường, đây là việc riêng giữa hai cá nhân này, hoàn toàn không liên quan đến các cơ quan nhà nước.
Ta hãy thử coi bà Tiến là một công dân thông thường thì sẽ thấy câu chuyện dễ hiểu hơn: hai người dân chửi nhau là việc của họ, người khác (kể cả nhà nước) không có phận sự liên quan.
Trong trường hợp này, tranh chấp giữa bà Tiến và bác sỹ Truyện là vấn đề dân sự chứ không phải vấn đề hình sự hay hành chính, việc xử lý hình sự hay hành chính đều vô lý.
Hai cá nhân này có thể thoả thuận dàn xếp với nhau, hoặc nếu không dàn xếp được thì nhờ bên thứ ba giúp. Bên thứ ba có thể là một người bất kỳ hoặc toà án dân sự. Nếu bà Tiến chứng minh được bác sỹ Truyện đã xúc phạm bà thì tòa sẽ tuyên bà thắng kiện và bác sỹ Truyện có thể sẽ phải xin lỗi và/hoặc bồi thường cho bà. Đó là cách thức giải quyết tranh chấp hợp lý, được áp dụng rộng rãi ở các nước văn minh từ Đông sang Tây.
Nếu Sở TT-TT vẫn cho rằng việc xử phạt bác sỹ Truyện là đúng, thì để đảm bảo nguyên tắc mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật, tất cả những ai nói xấu người khác cũng phải chịu chế tài tương tự. Nghĩa là kể từ nay, bất kỳ ai bị người khác nói xấu trên Facebook cũng đều có thể yêu cầu Sở TT-TT xử phạt, đúng như cái cách mà Bộ Y tế đề nghị tỉnh Hà Tĩnh “xử lý” bác sỹ Truyện.
Mời xem Video: Tại sao Tổng Thống Donald Trump quyết định chỉ gặp Chủ tịch Trần Đại Quang mà không tiếp ông Nguyễn Phú Trọng tại Hà Nội?
Những quy định vô lý trong cả Hiến pháp lẫn các văn bản luật là hậu quả của một quy trình lập hiến, lập pháp mà người dân không được dự phần. Thiếu vắng các cơ chế lập hiến, lập pháp dân chủ, pháp luật sẽ chỉ là một công cụ được nhà cầm quyền nhào nặn nên để bảo vệ quyền lợi cho chính mình. Nó thể hiện ra hàng ngày, hàng giờ trên khắp cả nước, mà vụ xử phạt bác sỹ Truyện và bênh vực Bộ trưởng Tiến chỉ là một biểu hiện nhỏ.
Những người ủng hộ Aung San Suu Kyi trong một buổi cầu nguyện vì hoà bình ngày 10/10/2017 ở Yangon. Ảnh: Adam Dean/The New York Times
Trâm Huyền - Yangon, Myanmar – Gần một thập niên đã qua trong tiến trình thoát ra khỏi ách độc tài quân sự, đất nước Myanmar, từng một thời được vinh danh là một ví dụ thành công trong việc chuyển tiếp sang dân chủ, giờ đây đang dần biến thành một nơi rất khác với mong đợi của các nhà hoạt động trong nước và các lãnh đạo quốc gia khác trên thế giới.
Người dân Myanmar được bầu chọn lãnh đạo, tuy nhiên đất nước này lại không có những thiết chế chính trị vững vàng hay các chuẩn tắc chung như tính đa nguyên, nhân quyền phổ quát, hay lòng khoan dung, vốn là nền tảng cần thiết để một nền dân chủ vận hành.
Người dân Myanmar thể hiện qua các khảo sát đại chúng và biểu hiện trên các trang mạng xã hội rằng họ khao khát một lãnh đạo theo hình mẫu độc đoán mạnh mẽ, và họ khao khát một chế độ được số đông người dân kiểm soát một cách thô kệch.
Dân chủ, nhiều người nói, phải được định hướng bằng tôn giáo, và bằng chủ nghĩa dân tộc.
Chiến dịch thanh lọc sắc tộc chống lại người Rohingya (một nhóm thiểu số theo đạo Hồi) của lực lượng quân sự Myanmar lại rất được người dân ủng hộ. Họ cũng ủng hộ các hình thức kiểm soát xã hội dành cho giới nhà báo và các sắc dân thiểu số khác.
Chính quyền dân sự do Daw (dì/bà – tiếng Myanmar) Aung San Suu Kyi lãnh đạo đang nhanh chóng tập trung quyền lực vào tay họ trong khi các hình thức kiểm soát và cân bằng quyền lực đang dần trở nên yếu kém.
Chính quyền dân sự đó ngày càng đàn áp một số lĩnh vực trong khi tỏ ra yếu ớt trong một số lĩnh vực khác, nhường không gian công cộng cho các phe phái quá khích.
Trong khi đó, lực lượng quân đội Myanmar vẫn kiểm soát các chức năng chính quyền quan trọng, và nắm trong tay một số (lớn và không thay đổi được) ghế trong Quốc hội.
Đất nước này có vẻ đang chuyển mình thành một thứ lai căng giữa dân chủ và độc tài chuyên chế, thường được biết dưới cái tên dân chủ phi tự do (illiberal democracy), vốn thường giống một chế độ ‘đám đông trị’ (mob rule). Nó là một phiên bản chế độ do đa số dân chúng kiểm soát (majority rule). Chế độ đó loại trừ những nhóm dân thiểu số, tước đoạt tự do, và cầm quyền một cách độc đoán.
“Hiểm họa lớn nhất của Myanmar không phải là trở lại chế độ độc tài, mà là trở thành một chế độ dân chủ phi tự do,” Thant Myint-U, một nhà sử học và cựu quan chức Liên Hợp Quốc, cho hay.
Đất nước mới chỉ có vài năm chuyển sang dân chủ này đang đứng trước ngưỡng cửa của một quá trình chuyển biến thứ hai cũng không kém phần quan trọng.
Các yếu tố rủi ro
Myamar có vẻ là đang đi theo một tiến trình mô phỏng mà Jack Snyer, một nhà khoa học chính trị tại trường đại học Columbia, từng miêu tả vào những năm 1990. Snyder dùng tiến trình mô phỏng này để giải thích tại sao các nền dân chủ non trẻ lại hay lâm vào chiến tranh hay biến thành các chế độ độc tài.
Người ta thường cho là bởi vì bản thân các xã hội đó chưa sẵn sàng cho dân chủ. Tuy nhiên, Snyder lại có một lời giải thích phức tạp hơn thế.
Chuyển hóa nhanh chóng sang dân chủ có khả năng làm nhàu nát các mối quan hệ vốn gắn kết người dân với lãnh đạo đất nước. Một tiến trình chuyển hóa thành công sẽ tạo ra các mối quan hệ gắn kết mới dung nạp tất cả mọi người trong xã hội. Nhưng có một số yếu tố rủi ro nhất định có vẻ đặc biệt nhiều khả năng làm tiến trình này thất bại.
Khi các thiết chế chính trị trong nước còn yếu ớt, và bản thân các lãnh đạo mới thì thấy giới tinh hoa cũ là một mối hiểm họa, các nhà lãnh đạo này thường tiến hành làm rỗng ruột (hollow out) chính bộ máy nhà nước đang có vì họ sợ bị đảo chính. Theo đó, họ đẩy bộ máy chính quyền nhà nước tới chỗ sụp đổ từ bên trong.
Trong các trường hợp khi có các chuyển biến xã hội nhanh chóng đồng thời có sẵn các chia rẽ sắc tộc sâu sắc, xã hội và chính trị có khả năng vỡ vụn, đẩy các nhóm chủng tộc tới chỗ phải đánh nhau để tranh giành kiểm soát, như đã xảy ra tại các nước Rwanda và Bosnia.
Khi các nhu cầu công cộng tăng cao mà công tác quản trị quốc gia thì yếu ớt, cả người dân và lãnh đạo trong nước đều sẵn sàng tiếp nhận các quan điểm vốn về bản chất là chuyên quyền độc đoán (cho dù bề ngoài không như thế) như đã từng xảy ra tại Nga những năm 1990.
Hiện nay, thực tế là tất cả các biểu hiện cảnh báo nói trên đều đã xuất hiện tại Myanmar. Những cánh chim báo bão của một nền dân chủ – những nhóm thiểu số, nhà báo và giới hoạt động nhân quyền – đều đang dần rụng cánh.
Một nền dân chủ rỗng tuếch
Daw Nyo Nyo Thin, một luật sư từng du học Nhật Bản, từng là một đại biểu quốc hội, và cũng từng là một ‘siêu sao’ của nền dân chủ Myanmar non trẻ.
Thô vụng và có khuynh hướng kỹ trị, Nyo Nyo Thin gầy dựng sự ủng hộ thẳng từ quần chúng địa phương, trong khi thường là dân biểu được đảng cầm quyền phân giao vị trí. Khi bà tham gia Đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (National League for Democracy – NLD) của bà Aung San Suu Kyi, dân chủ có vẻ đang ăn sâu bén rễ trên đất nước Myanmar.
Thế nhưng, ngay trước cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của đất nước vào năm 2015, đảng NLD bỏ, không ủng hộ bà Nyo Nyo Thin nữa. Ra tranh cử với vai trò ứng viên độc lập, bà thua.
Đó chỉ là một ví dụ nhỏ về hoạt động chính trị dưới quyền bà Aung San Suu Kyi: bà ta áp chế những ai có ủng hộ độc lập từ ngoài đảng hay có danh tiếng riêng nếu những người đó dám lên tiếng chống đối.
“Chính quyền trước đây quan tâm đến những người như tôi – thủ lĩnh sinh viên, các lãnh đạo đối lập, các chính trị gia – bởi vì chính quyền đó cần những người này,” bà Nyo Nyo Thin nói. “Nhưng chính quyền mới này thì không quan tâm.”
Bà Aung San Suu Kyi đã phân phát công việc cho những ai trung thành với bà, cho dù nhiều người không có bằng cấp hay được đào tạo. Bà ta đã củng cố quyền lực chặt chẽ tới mức một số nhà phân tích nói rằng chính phủ Myanmar trong thực tế đóng cửa nghỉ việc mỗi khi bà ta công du ra nước ngoài.
Bà Aung có vẻ đang hoạt động với một mối động lực hỗn hợp, bao gồm tinh thần khẩn trương – danh tiếng cá nhân dường như cho phép bà ta bỏ qua những nghi thức dân chủ thông thường như xây dựng liên minh – và bao gồm cả nỗi sợ hãi.
“Họ tin rằng họ sẽ bị giới quân sự đảo chính nếu như họ gặp phải quá nhiều các chỉ trích,” bà Nyo Nyo Thin nói về các lãnh đạo đảng NLD. “Bất kỳ ai phê bình, bất kỳ ý kiến phản đối nào, cũng đều nên im đi.”
Dân chủ hóa thường bắt đầu bằng một giao kèo giữa các nhà lãnh đạo mới và các nhà lãnh đạo cũ.
Tại Nam Phi, tổng thống cuối cùng của chế độ apartheid F. W. de Klerk và người kế nhiệm ông ta, Nelson Mandela, cùng hợp tác để giữ cho xã hội và các thiết chế chính trị ổn định.
“Ở đây thì không có mối quan hệ cộng sự kiểu de Klerk-Mandela,” Aaron Connelly, một nhà phân tích từ Viện Lowry ở Sydney (Úc), giải thích. Bà Aung San Suu Kyi phần nhiều tỏ ra hắt hủi các tướng lĩnh mang tư tưởng cải cách vốn đã lãnh đạo chính quyền trước bà ta.
Thay vào đó, Connelly bình luận, “bà ta thể hiện những cá tính gần-giống-Trump” bao gồm việc không tin tưởng vào một số thiết chế chính trị mà bà ta nghi ngờ rằng vẫn đang trung thành với các lãnh đạo trước.
Ví dụ, bà ta cách chức nhiều quan chức trong Trung tâm Vì Hòa bình Myanmar. Trung tâm này dẫn dắt các cuộc thương lượng hòa bình với các lực lượng phiến quân người dân tộc thiểu số. Không lâu sau mấy vụ cách chức, các thỏa thuận ngừng bắn tan vỡ và chiến sự lại nổ ra.
Trên thực tế tại Myanmar, chỉ một nhóm nhỏ những “người trong cuộc” đang thực sự điều hành đất nước, lách qua các thiết chế chính trị chính thức. Cả đảng cầm quyền và chính quyền của đảng đó đều đã bị làm rỗng ruột (hollow out).
Phe dân tộc chủ nghĩa ‘làm mưa làm gió’
Một ngày mùa hè vừa qua, học sinh tại một trường theo đạo Hồi ở Yangon chợt nghe thấy những tiếng la hét bên ngoài cổng. Khoảng vài chục người dân theo đạo Phật mang tư tưởng dân tộc chủ nghĩa đang gào thét dọa sẽ xông vào trường.
Những người dân đó đã đến khu vực của trường ngày hôm trước đó để đòi các quan chức địa phương đóng cửa các trường theo đạo Hồi, vốn bị đồn đoán là những nhà thờ Hồi giáo trá hình. Nhóm người dân đe dọa: nếu quan chức địa phương không tuân theo họ, họ sẽ xông vào phá hoại trường.
Bây giờ tụ tập bên ngoài trường, những lời đe dọa của họ trông có vẻ sắp thành hiện thực. Các nhân chứng kể rằng cảnh sát đến hiện trường nhưng từ chối can thiệp, và học sinh buộc phải sơ tán khỏi trường.
Thay vì tấn công, nhóm người dân quá khích đã chặn cửa và khóa trái cổng trường. Ngôi trường này vẫn đóng cho đến bây giờ. Các gia đình Hồi giáo đều sợ rằng quay lại trường sẽ dẫn đến bạo lực.
U (bác/ông – tiếng Myanmar) Wai Phyo Aung, một dân biểu địa phương, nói rằng nhà chức trách lo sợ rằng sẽ có bạo lực chết người nếu họ can thiệp, vì căng thẳng tôn giáo trong quận của ông đã lên đến một mức nguy hiểm.
Đó là một lời ngầm thú nhận một hiện tượng quốc gia: những phe phái Phật giáo cực đoan có khả năng ảnh hưởng đến toàn xã hội, nhiều khi khiến cho cả chính quyền phải nhún nhường theo ý chí của họ.
Ảnh hưởng của các phe phái Phật giáo đã tăng lên từ năm 2012, khi chế độ kiểm duyệt ngôn luận và truyền thông dần được gỡ bỏ, mở ra một khoảng không mà các phe phái cực đoan giúp lấp đầy. Thông điệp của các phe phái này về chủ nghĩa dân tộc và tinh thần duy trì truyền thống đã gây được tiếng vang trong một xã hội còn đang mất phương hướng bởi các thay đổi chóng mặt.
U Soe Myint Aung, một nhà khoa học chính trị, giải thích là giới quan chức “biết rằng họ sẽ phải trả giá đắt nếu họ tìm cách ngăn cản thứ chủ nghĩa dân tộc Phật giáo đó.”
Nhà nước Myanmar từ lâu đã xây dựng quyền thế dựa vào Phật giáo. Thế nên nhà nước đó tuy có thể kiểm soát các nhóm không chính thống, nó lại không thể kiểm soát giới tăng lữ Phật giáo nói chung.
Thay vào đó, nhà nước Myanmar theo đuổi một chính sách mà ông Soe Myint Aung gọi là “một thể nghiệm của hình thức kiểm soát thụ động (negative control)”. Đó là thả cho các nhóm chủ nghĩa dân tộc hoạt động chừng nào họ vẫn công kích các nhóm thiểu số và giới hoạt động nhân quyền, thay vì công kích nhà nước.
“Nếu như chính quyền gặp phải một cuộc khủng hoảng, họ sẽ dùng vấn đề tôn giáo này để giải quyết,” U Zaw Win Latt, một quan chức cấp cao của Hội đồng Hồi giáo Myanmar, cho biết. “Chúng tôi là những con dê tế thần.”
Các nhóm quá khích hoạt động trong khi những tội ác của họ không hề bị trừng phạt. Họ tấn công những người Hồi giáo và cơ sở kinh doanh của những người này.
“Nhà nước này không thể bảo vệ công dân của chính nó,” Ông Zaw Win Latt phàn nàn. Những giá trị chuyên chế độc đoán
Vào năm 2015, khảo sát đại chúng của Asian Barometer Survey tại 13 nước châu Á cho ra hai phát hiện quan trọng về Myanmar.
Người dân nước này cho thấy họ là một trong những nhóm dân ủng hộ dân chủ nhiệt thành nhất tại châu Á, nhưng đồng thời họ cũng là một trong những nhóm dân ít ủng hộ nhất “những giá trị chính trị tự do nền tảng của các quy trình dân chủ,” các nhà khoa học chính trị Bridget Welsh, Kai-Ping Huang và Yun-han Chu viết.
Hơn 80% người Myanmar được khảo sát nói rằng giới lãnh đạo tôn giáo nên có ảnh hưởng trong việc làm luật quốc gia, và quyền công dân nên gắn kết với tôn giáo. Gần 2/3 thì phản đối các hình thức kiểm soát nhánh hành pháp của đất nước. Các hình thức kiểm soát xã hội được xem là cần thiết, và tinh thần đa nguyên bị xem là nguy hiểm.
Gần như mọi người Myanmar được khảo sát đều thể hiện sự bất tín nhiệm chính đồng bào của họ. “Các nền dân chủ tại những nơi mà lòng tin tưởng xã hội thấp (low social trust) đều có nguy cơ chìm vào xung đột,” các nhà nghiên cứu nói trên viết, và thường “dễ bị phân tán”.
“Myanmar chưa bao giờ là một xã hội tự do cả,” nhà sử học Thant Myint-U giải thích. Hàng thập niên độc tài quân sự, nội chiến, và bị cô lập “đã chỉ làm sâu thêm nhưng cảm tính phản tự do.”
Cứ mười người được khảo sát thì có bảy người nói rằng học sinh không nên chất vấn thầy cô giáo. Đây được xem là một thước đo quan trọng xác định mức độ ủng hộ các giá trị chuyên chế độc đoán.
“Người ta nghĩ Aung San Suu Kyi là một vị thánh, là bà ta có thể làm bất cứ điều gì bà ta muốn. Đó là cách chúng tôi được giáo dục, rằng chúng tôi nên đi theo một vị lãnh đạo nào đó.” Daw Nyo Nyo Thin, vị cựu dân biểu, trình bày.
Tình trạng cực đoan hóa chính trị thậm chí đã dẫn đến việc tăng cường ủng hộ cho những vị tướng quân sự từng một thời bị ghét bỏ. Nguyên soái Min Aung Hlaing, Tổng tư lệnh quân đội Myanmar, có một trang Facebook chất đầy những lời ca ngợi từ hơn 1,3 triệu người theo dõi ông ta trên Facebook.
Đàn áp trở lại
Đó đã trông có vẻ là những hơi thở tàn của hệ thống cũ, khi vào năm 2014, giới chức trách Myanmar trong giai đoạn chuyển đổi từ độc tài đã cho thông qua một điều luật cho phép phạt tù những nhà báo nào phê phán nhà nước. Điều luật này, được biết đến với tên Điều 66(d), đã được chính quyền cũ sử dụng bảy lần. Năm lần trong số đó dẫn đến việc truy tố.
Các nhóm hoạt động nhân quyền, cho dù cảm thấy điều luật này đáng báo động, đã tin rằng nền dân chủ được lập ra sẽ xóa bỏ điều luật này.
Trái lại, chính quyền của bà Aung San Suu Kyi đã sử dụng điều luật đó 89 lần, theo Viện Nghiên cứu Báo chí Myanmar. Mười ba nhà báo đã phải chịu án phạt và 20 nhà báo khác đang chờ bị truy tố. Mười nhà báo đã bị cáo buộc phỉ báng bà Aung San Suu Kyi.
“Chúng tôi đang trên đường trở thành Cambodia” – đất nước vốn đã đóng cửa các cơ quan truyền thông tự do và đang chìm dần trong chủ nghĩa chuyên chế độc đoán – “hay thậm chí tệ hơn thế,” U Sein Win, một giáo sư của Viện Nghiên cứu Báo chí Myanmar, cám cảnh.
Hiểm họa lớn nhất theo U Sein Win không phải là việc bị truy tố, mà là tình trạng tự kiểm duyệt. “Họ như đám cây tre oằn mình theo mỗi cơn gió”, ông ta nói về giới phóng viên.
Ông kể rằng nhiều phóng viên đã nói với ông rằng họ phải ‘viết giảm viết tránh’ những tội ác tàn bạo chống lại người Rohingya và phải làm quá lên các báo cáo về tình trạng phiến quân Rohingya, tất cả với niềm tin rằng họ đang làm điều đó vì quyền lợi đất nước.
Các điều luật đàn áp tự do khác cũng vẫn đang được sử dụng, ví dụ như điều 505(b) vốn có chức năng hình sự hóa bất kỳ hình thức ngôn luận hay tụ họp đông người nào bị xem là có nguy cơ tổn hại đến trật tự công cộng. Điều luật này đã được sử dụng để bắt giữ một số nhà hoạt động và thủ lĩnh sinh viên.
Dân chủ “từ trên trời rơi xuống”
U Thet Swe Win, một nhà hoạt động 31 tuổi đầy lý tưởng và mang phong cách bohemian, đã từng được xem là một kiểu người sẽ định hình một Myanmar mới.
Bây giờ thì anh ta lo lắng rằng những đồng bào của mình đang trở thành một mối nguy hiểm còn lớn hơn cả nhà nước.
“Chúng tôi đã nghĩ rằng dân chủ sẽ từ trên trời rơi xuống, rằng thế nào nó cũng sẽ tới thôi,” anh nói. “Chúng tôi không biết rằng nó là cả một quá trình, và mọi người đều phải tham gia vào quá trình đó.”
U Thet Swe Win lãnh đạo Trung tâm vì Giới trẻ và Hòa hợp Xã hội, một trong những nhóm cuối cùng còn cổ súy cho tinh thần khoan dung giữa các tôn giáo.
Mời xem Video: Tại sao Tổng Thống Donald Trump quyết định chỉ gặp Chủ tịch Trần Đại Quang mà không tiếp ông Nguyễn Phú Trọng tại Hà Nội?
Các nhóm Phật giáo đã từng xông vào văn phòng của anh, cáo buộc là anh ủng hộ những người Rohingya. Đã có những lời đồn đoán rằng tiệm spa mà vợ chồng anh quản lý đã bí mật thuê nhân viên người Hồi giáo, và thế là chẳng còn ai đến tiệm nữa. Anh đã nhận nhiều cú điện thoại đe dọa, và có lúc đã phải thuê vệ sỹ cho gia đình mình khi đi công tác xa.
“Tôi không muốn con cái tôi sống trong một xã hội chia rẽ và hận thù,” anh nói. Nhưng anh còn rất ít hy vọng. “Đất nước chúng tôi đã lùi lại hai, ba bước rồi.” anh thở dài.
The Interpreter là một mục do Max Fisher và Amanda Taub phụ trách, nhằm tìm hiểu các ý tưởng và hoàn cảnh phía sau những sự kiện lớn trên thế giới. Theo dõi các nhà báo này trên Twitter tại: @Max_Fisher và @amandataub.
Trang Chủ
HOT VIDEO CHANNEL - TV 
Rất nhiều vấn đề lộn xộn hiện nay trong đời sống xã hội đều có nguyên nhân là tư pháp yếu kém đã không đóng góp giúp ích được nhiều cho quản trị quốc gia.
Việt Action News Channel - TV 