Kiên Lương bị tàn phá, hệ sinh thái đồng bằng Cửu Long bị băm nát

Nhà máy xi măng Hòn Chông đặt trong khu vực núi đá vôi đang bị khai thác, trong đó có những núi bị san bằng. (Hình: Báo Tuổi Trẻ)

Mời xem Video: Tranh giành Quyền lực

KIÊN GIANG, Việt Nam – Huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang, được thiên nhiên ưu đãi là vùng núi đá vôi độc đáo duy nhất phía Nam, là một trong những danh lam thắng cảnh biển đặc sắc, có hòn Phụ Tử nổi tiếng, đang đối diện với sự tàn phá khủng khiếp, không khác gì bán đảo Sơn Trà ở Đà Nẵng.

Những ngọn núi đá vôi đang bị san phẳng hoặc khai thác nham nhở phục vụ cho năm nhà máy xi măng với công suất hơn 4 triệu tấn/năm bủa vây xung quanh đủ để lý giải việc các núi đá vôi ở khu vực này đang mất đi. Núi bị khai phá, kéo theo đó là hệ sinh thái tự nhiên biến đổi, cuộc sống của con người và các loài vật ở đây bị xáo trộn.

Môi trường không khí ô nhiễm và mới đây hàng trăm hécta nuôi nghêu sò, cá biển chết chưa rõ lý do…

Đi dọc tỉnh lộ 80 từ Rạch Giá đến thị trấn Kiên Lương sẽ bắt gặp ngay cảnh thị trấn mịt mù bụi. Có lẽ không thị trấn ven biển nào mà người dân ra đường đều phải đeo khẩu trang như ở đây.

Đoạn đường qua khu vực nhà máy xi măng Kiên Lương ở ấp Lò Bom, thị trấn Kiên Lương, bụi còn mịt mù hơn. Bụi từ trong các lò chế biến clinker (nguyên liệu chính để sản xuất xi măng) bám vào trắng cả cây cối hai bên đường.

Nói về tình trạng ô nhiễm của thị trấn với báo Tuổi Trẻ, ông Đỗ Quang Vượng – ngụ khu phố Tám Thước – ngao ngán: “Dân ở đây không chỉ hít thở xi măng hằng ngày mà còn ăn xi măng, uống xi măng, ngủ cũng trên xi măng luôn…”

Ở nhà ông Vượng, từ bồn nước, giường tủ, bàn ghế, sàn nhà đến các vật dụng cá nhân tất cả đều bám bụi. “Chúng tôi sống vậy đó,” ông buông tiếng thở dài.

Ông Trần Quốc Vũ, cư dân ở đây, buồn bực nói: “Đà Lạt là thành phố sương mù, còn ở đây là thị trấn bụi mù. Về mùa này có mưa, ngược hướng gió nên còn đỡ, chứ cỡ từ Tháng Mười bụi nặng nề hơn.”

Ông Nguyễn Văn Tuyến – tổ trưởng khu phố Tám Thước, sống ở đây hơn 40 năm, từng làm kỹ thuật trong các nhà máy xi măng – cho rằng việc sản xuất xi măng không thể nào tránh khỏi phát tán bụi.

Hệ thống núi phía sau khu du lịch hang Cá Sấu trở thành bãi khai thác nham nhở. (Hình: Báo Tuổi Trẻ)

Nhưng điều khiến người dân hoang mang hơn cả là có rất nhiều người dân trong khu vực đã chết vì ung thư.

“Từ lúc tôi về đây đến giờ, khu phố Tám Thước chỉ chừng 3,000 dân nhưng đã có hơn 40 trường hợp chết vì bệnh ung thư. Chỉ riêng trong năm 2014 đã có 14 người, hỏi sao người dân không lo lắng cho được…” ông Tuyến nói.

Ngoài nhà máy nằm ngay thị trấn trên, Kiên Lương còn ba nhà máy sản xuất xi măng khác nằm trên tỉnh lộ 11 nối từ thị trấn Kiên Lương ra danh thắng hòn Phụ Tử.

Tỉnh lộ này từng được xem là một trong những cung đường đẹp nhất của tỉnh Kiên Giang. Giờ đây bên cạnh những núi đá vôi xanh mướt là những ngọn núi đã bị phạt ngang đầu, xẻ nham nhở, ngổn ngang cảnh khai thác.

Từ trung tâm thị trấn có thể thấy một phần quần thể núi Mo So (Bãi Voi) bị phạt trắng một phần. Núi Mo So có hệ thống hang động độc đáo, đã được xếp hạng di tích lịch sử và thắng cảnh cấp quốc gia từ năm 1995. Nhưng một phần thắng cảnh này bị phá tan hoang. Đáng ngạc nhiên là sau ba tháng khi được công nhận là di tích, khu vực núi này bị cấp phép khai thác để phục vụ cho nhà máy xi măng Hòn Chông.

Ông Trần Minh Sang, trưởng Phòng Tài Nguyên-Môi Trường huyện Kiên Lương, thừa nhận: “Hệ thống hang động lịch sử nằm phía bên trái núi. Tuy chưa bị tác động do quá trình khai thác mỏ của nhà máy xi măng, nhưng một mảng núi đã bị khai phá phía bên sườn phải cũng ảnh hưởng nhiều đến không gian của thắng cảnh này.”

Ông Lưu Hồng Trường, viện trưởng Viện Sinh Thái Học Miền Nam, cho biết khu vực núi đá vôi duy nhất ở miền Nam này có hệ thống hang động, thực vật cực kỳ phong phú. Đặc biệt, nơi đây có đàn voọc bạc Đông Dương đang sinh sống ở các núi đá vôi Bãi Voi, Khoe Lá. Đây là loài vật có nguy cơ tuyệt chủng trên thế giới. Nhưng chính những ngọn núi mà chúng cư ngụ còn có nguy cơ biến mất, nói gì đến những thân phận nhỏ nhoi.

Ông cho biết, Sách Đỏ của Liên Minh Bảo Tồn Thiên Nhiên Thế Giới từng công bố nơi đây có hơn 30 loài đặc hữu đang có nguy cơ bị đe dọa. “Hiện tại chúng tôi vẫn theo dõi thì thấy đàn voọc bạc vẫn đang phát triển bình thường. Nhưng nếu không lập ngay khu bảo tồn cho khu vực này thì hệ sinh thái bị hủy hoại, động vật quý hiếm biến mất là điều có thể thấy ở tương lai gần,” ông nhận định.

Dù việc bảo tồn, phát triển vùng đất Kiên Lương đã được nhắc đến từ hàng chục năm qua, nhưng đến nay vẫn chỉ mới dừng ở những hội thảo kế hoạch, khuyến cáo và… đang tiếp tục xúc tiến.

“Không đánh đổi môi trường lấy phát triển kinh tế” đang là khẩu hiệu. Nhưng vùng đất Kiên Lương này bao lâu nữa môi trường, thiên nhiên nơi đây mới có thể thực sự thoát khỏi việc đánh đổi? (Q.D.)

Người Việt