Eo biển Đài Loan có thành "thùng thuốc súng" trong năm 2019?

Trừ phi các nhà lãnh đạo Trung Quốc thay đổi cách tiếp cận, nếu không, so găng ý chí với Mỹ có thể leo thang thành xung đột trực tiếp trên eo biển Đài Loan.

Pháo binh Đài Loan tập trận bắn đạn thật ngày 17/1/2019, ảnh: AP.

Ngày 2/1/2019, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định Bắc Kinh không từ bỏ việc sử dụng bất kỳ giải pháp nào, bao gồm giải pháp quân sự để thu hồi đảo Đài Loan.

Ông Tập Cận Bình lưu ý rằng, giải pháp quân sự này nhằm vào các "thế lực bên ngoài" muốn can thiệp vào eo biển, cũng như một bộ phận "phần tử ly khai" theo đuổi mục tiêu độc lập cho hòn đảo, chứ không nhằm vào "đồng bào Đài Loan".

Hãng thông tấn Mỹ AP ngày 17/1 đưa tin, hôm nay Đài Loan đã tổ chức một cuộc tập trận bắn đạn thật dọc bờ biển của mình nhằm đối phó với mối đe dọa từ bên kia eo biển.

Pháo binh và trực thăng tấn công được sử dụng đã nã đạn vào các mục tiêu ngoài khơi thành phố Đài Trung, trong khi các chiến đấu cơ Mirage do Pháp chế tạo, đã xuất kích trong điều kiện trời mưa, từ căn cứ không quân Tân Trúc phía Bắc đảo Đài Loan.

Cuộc tập trận này cũng diễn ra trong bối cảnh Lầu Năm Góc vừa đưa ra báo cáo bày tỏ lo ngại về sức mạnh quân sự ngày một gia tăng của Trung Quốc, nhấn mạnh một cuộc tấn công tiềm tàng chống lại Đài Loan.

Trong cuộc tiếp Tham mưu trưởng Hải quân Hoa Kỳ John Richardson tại Bắc Kinh hôm Thứ ba 15/1/2019, tướng Lý Tác Thành - Tham mưu trưởng Bộ tham mưu liên hợp Quân ủy trung ương Trung Quốc cảnh báo, Bắc Kinh sẽ bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ bằng mọi giá. [1]

Ông Tập Cận Bình tăng cường gây sức ép, bà Thái Anh Văn quyết không lùi

Tháng Sáu 2016 chính phủ Trung Quốc đã ngừng các hoạt động liên lạc chính thức với Đài Loan sau khi bà Thái Anh Văn lên nắm quyền và từ chối công nhận Đồng thuận 1992 (nguyên tắc một Trung Quốc, tùy cách hiểu mỗi bên).

Mặc dù Tiến sĩ Thái Anh Văn theo đuổi một chính sách ôn hòa trong quan hệ hai bờ eo biển, nhưng điều này không đủ thỏa mãn Trung Quốc. Bắc Kinh từng bước từng bước xiết chặt không gian chính trị, ngoại giao và không ngừng gia tăng sức ép quân sự lên Đài Bắc.

Trung Quốc đã thuyết phục 5 quốc gia cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan, giảm số lượng quốc gia duy trì quan hệ chính thức với hòn đảo này xuống còn 17. Bắc Kinh cũng kìm hãm khách du lịch từ Đại lục sang Đài Loan, từ xấp xỉ 4,2 triệu lượt năm 2015 xuống còn 2,73 triệu lượt năm 2017.

Tiến sĩ Thái Anh Văn, ảnh: Reuters.

Chính quyền bà Thái Anh Văn không vì thế mà nao núng, mặc dù đảng Dân tiến đã thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử địa phương năm ngoái khiến bà Thái Anh Văn phải từ chức lãnh đạo đảng này.

Với Trung Quốc, dường như đây là thời điểm lý tưởng để tăng sức ép, vì vậy ngày 2/1 ông Tập Cận Bình có bài phát biểu quan trọng về Đài Loan, nhấn mạnh quyết tâm tìm cách thống nhất hòn đảo.

Tập Cận Bình bác bỏ lập luận rằng hệ thống chính trị Trung Quốc về cơ bản không tương thích với Đài Loan, ông khẳng định công thức "một nước hai chế độ" đã từng áp dụng thành công với Hồng Kông cũng sẽ phù hợp với Đài Loan.

Bà Thái Anh Văn đã không tỏ ra có gì ngạc nhiên. Người đứng đầu hòn đảo này đáp lại bằng một bài phát biểu từ chối thẳng thừng nguyên tắc "một Trung Quốc" lẫn công thức "một nước hai chế độ".

Trung Quốc muốn thống nhất Đài Loan bằng vũ lực, phải "nhòm mặt" Mỹ

Ông Đặng Duật Văn, cựu Phó tổng biên tập Thời báo Học tập, cơ quan ngôn luận của Trường Đảng trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc ngày 8/1/2019 có bài viết trên The New York Times, nhận định:

Thống nhất Đài Loan bằng vũ lực là mục tiêu xuyên suốt của ông Tập Cận Bình.

Những nhân tố thúc đẩy ông Tập Cận Bình sẵn sàng sử dụng vũ lực "thống nhất Đài Loan", theo ông Đặng Duật Văn, có cả cá tính mạnh mẽ lẫn cảm giác sứ mệnh; có cả khó khăn do chiến dịch đả hổ diệt ruồi tạo ra nhiều đối thủ chính trị; sức mạnh kinh tế - quân sự Trung Quốc ngày càng lớn lẫn xu hướng dân chúng Đài Loan tẩy chay thống nhất với Đại lục.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ảnh: The Telegraph.

Chủ tịch Trung Quốc có thể thực hiện mục tiêu này trong khoảng 10 đến 15 năm nữa, sớm hay muộn phụ thuộc vào 3 nhân tố chính.

Thứ nhất là giới hạn chịu đựng của Bắc Kinh với việc Washington chống lưng cho Đài Bắc.

Trở ngại lớn nhất của việc "thống nhất Đài Loan" bằng vũ lực đối với Tập Cận Bình không phải là sức phản kháng của Đài Loan về quân sự, mà là khả năng can thiệp của Mỹ - Nhật.

Thứ hai là nội bộ Đài Loan nếu có biến động, có thể trở thành thời cơ để Tập Cận Bình thực hiện giấc mộng của mình; nhân tố thứ ba là sức ép nội bộ Trung Quốc cũng có thể thúc đẩy ông thực hiện mục tiêu này. [2]

"Thùng thuốc súng" trong năm 2019 ở Đông Á

Giáo sư Bùi Mẫn Hân (Min Xinpei) trong bài phân tích đăng trên tạp chí Nikkei Asian Review ngày 16/1/2019, nhận định:

Không có lý do hay dấu hiệu nào cho thấy ông Tập Cận Bình sẽ từ bỏ quan điểm cứng rắn của mình trong vấn đề Đài Loan, tuy nhiên bà Thái Anh Văn cũng không dễ khoanh tay chịu trói.

Chẳng hạn, khi Trung Quốc cắt giảm lượng khách du lịch Đại lục sang bên kia eo biển, Đài Loan đã chuyển hướng, thu hút khách du lịch từ các quốc gia khác. 11 triệu lượt khách đã đến thăm hòn đảo này năm 2018, tạo nên một kỷ lục mới.

Để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc về kinh tế, Đài Loan cũng đã tích cực đa dạng hóa thị trường. Hơn nữa, cuộc chiến thương mại của Tổng thống Donald Trump lại trở thành đòn bẩy quan trọng cho Đài Loan, đặc biệt là lĩnh vực công nghiệp điện tử.

Chiến đấu cơ Đài Loan được điều động tham gia tập trận hôm nay, ảnh: AP.

Nếu cuộc chiến thương mại Trung - Mỹ gia tăng, các đòn thuế quan của Donald Trump sẽ thúc đẩy một cuộc tháo chạy của các nhà sản xuất khỏi Đại lục.

Tuy nhiên, hệ lụy nguy hiểm nhất trong chính sách của Trung Quốc với Đài Loan là làm tăng thêm căng thẳng với Hoa Kỳ.

Là quốc gia bảo hộ cho Đài Loan trên thực tế, Hoa Kỳ đã cho thấy rõ thông điệp nước này không đứng tay ngồi nhìn Trung Quốc dùng vũ lực với hòn đảo.

Tháng Hai năm ngoái, Quốc hội Mỹ đã thông qua dự luật Du lịch Đài Loan, cho phép các quan chức cấp cao của Mỹ tới thăm đảo này, và ngược lại.

Tháng Chín 2018, Hoa Kỳ đã triệu hồi Đại sứ Mỹ tại Cộng hòa Dominica, El Salvador và Panama để phản đối quyết định của các nước này trong việc cắt quan hệ ngoại giao với Đài Loan.

Các đề xuất tăng cường hợp tác quốc phòng Mỹ - Đài, bao gồm việc thông qua các thỏa thuận bán vũ khí tối tân hơn cho Đài Loan, đang được Mỹ thảo luận.

Cho đến nay, Trung Quốc chỉ có cách đối phó với những thách thức từ Mỹ bằng cách tăng áp lực lên Đài Loan.

Giáo sư Bùi Mẫn Hân cho rằng, điều này sẽ duy trì và làm tăng động lực cực kỳ nguy hiểm;

Trừ phi các nhà lãnh đạo Trung Nam Hải thay đổi cách tiếp cận, nếu không, một cuộc so găng ý chí với Mỹ có thể leo thang thành xung đột trực tiếp trên eo biển Đài Loan. [3]


Hồng Thủy
Giáo Dục

Nguồn:

[1] https://www.9news.com.au/2019/01/17/17/35/china-news-taiwan-military-exercise
[2] https://cn.nytimes.com/opinion/20190108/taking-back-taiwan-by-force/
[3] https://asia.nikkei.com/Opinion/China-takes-growing-risks-with-tough-Taiwan-policy