Tháng Tư nghiệt ngã

Lời giới thiệu của người dịch

Đối với người dân Miền Nam Việt Nam, ngày 30/4 là một ngày dài, bi thảm! Tuy quân dân Miền Nam đã chiến đấu rất anh dũng để bảo vệ đất nước đến giờ phút cuối cùng, nhưng hầu hết Quân Dân Cán Chính Miền Nam vẫn chưa hiểu được

Tại sao TA mất nước ?

Dĩ nhiên phải có những nguyên nhân xa, nguyên nhân gần với những hậu quả chánh trị và quân sự của nó, phải có những lý do chủ quan và khách quan dẫn tới ngày 30/4/75.

Cho dù may mắn chạy thoát được nanh vuốt của bọn quỷ đỏ trước hay sau ngày bộ đội Miền Bắc dùng chiến xa T.54 của Liên Xô ủi sập hai chữ “Độc Lập” của Miền Nam Việt Nam , hay không may mắn hơn phải bị cộng sản lùa đi lao động khổ sai hằng chục năm dài đau khổ từ biên giới Trung Quốc đến mũi Cà Mau, gần như hầu hết quân dân cán chính chúng ta sau giây phút bàng hoàng ngơ ngác chiếu ngày 30/4 với sự có mặt của anh bộ đội Miền Bắc ngay tại Saigon, tất cả đều đã giải đoán sai hết về câu hỏi

Tại sao chúng TA mất nước ?

Có hơn “một ngàn lẻ một” câu trả lời: “Tại, Bị, Song le, Vì bởi, Lẽ ra “ … v.v. và v.v.. nhưng tôi nghĩ là chúng ta mỗi người ở mỗi vị trí khác nhau, như người mù chỉ được người ta cho sờ có mỗi một bộ phận nào đó của con voi thôi thì làm sao người đó tả lại đúng hình dáng và kích thước của con voi được ?

Do đó lần lượt chúng tôi xin được giới thiệu với độc giả một vài tác phẩm mà hôm nay là quyển “Tháng Tư Nghiệt Ngã” (nguyên tác: “CRUEL AVRIL”) của tác giả người Pháp: Olivier Todd.

Tác phẩm nầy được xuất bản vào tháng 11 năm 1987 tại Pháp.

Tháng Tư nghiệt ngã - Olivier Todd, Dương Hiếu Nghĩa dịch

Như tựa đề đã cho biết, quyển sách viết về thời gian của cái tháng Tư cay nghiệt mà sau đó có hàng triệu người buồn. Thời gian được tường thuật trong tác phẩm bắt đầu là từ lúc Phước Bình thất thủ hồi đầu năm 1975, cho đến khi quân đội miền Bắc tiến vào Sài Gòn, bao gồm cả những vận động ngoại giao và chính trị của nhiều bên ở Mỹ và Pháp. Thật tình mà nói thì giọng văn của tác giả không hấp dẫn lắm, cộng với nhiều điều tôi đã biết rồi qua nhiều quyển sách khác, cho nên khó mà có thể nói đây là một quyển sách xuất sắc về khoảng thời gian nghiệt ngã đó. Tuy vậy, do tác giả là nhà báo, cộng tác với nhiều tờ báo ở Mỹ và Pháp, quen biết nhiều, theo dõi gần hết các biến cố chính trị, quân sự cũng như xã hội trong hai miền Nam Băc nên biết được nhiều chuyện hậu trường, có cái nhìn bao quát về cuộc chiến ở Việt Nam.

Tác giả đã đưa bạn đọc đi đến gần các nhân vật quan trọng đang hoạt động lúc bấy giờ, cũng như đã tường thuật lại số phận của nhiều người bình thường hay không phải là nhân vật nổi tiếng trong thời gian hỗn loạn đó: số phận của nhà văn Duyên Anh, số phận của một đại úy cảnh sát…Câu chuyện của Đại tá Hòa (Lê Minh Hòa), giám đốc đài truyền thanh và truyền hình Sài Gòn, cũng được kể lại. Quyển sách là một cái nhìn chung về quang cảnh lúc đó, với trọng tâm là những diễn biến về chính trị và ngoại giao ở Sài Gòn, Hà Nội, ở Mỹ và ở Pháp hơn là những diễn tiến về quân sự.

Về ông Thiệu, Olivier Todd viết: “Cộng sản Bắc Việt thường dùng danh từ ‘tay sai’, ‘phản động’ và ‘phát xít’ hay ‘đầy tớ của Mỹ’ để chửi ông Thiệu trên báo chí hay trên hệ thống truyền thanh. Khác hơn nhiều chánh trị gia ở Sài Gòn, Tổng Thống Thiệu không bao giờ đi gặp một người Mỹ nào … Ông Thiệu thường tiếp Đại sứ Mỹ, hay vị cố vấn ngoại giao ông Lehmann, và một vài phái đoàn. Ông cương quyết không có thái độ quy lụy của một người nô lệ.” Thậm chí ông còn chửi Kissinger trong một cuộc gặp mặt hồi tháng Mười 1972: “Ông [Kissinger] chưa hề đặt chân đến Việt Nam từ sau tháng 10 năm 1972, nơi đó ông có một kỷ niệm không tốt gì lắm: ông Kissinger muốn cho ông Thiệu chấp thuận bản dự thảo Hiệp Định của ông ta. Cuộc gặp gỡ thật nặng nề, ông Thiệu gọi Kissinger là ‘thằng chó đẻ’. Kissinger nói trước khi rời Saigon : – ‘người ta đã chửi tôi thậm tệ nên chắc tôi không bao giờ trở lại Saigon nữa.'”

Tất nhiên, không có sự ủng hộ của Mỹ thì ông Thiệu không thể đứng vững được. Đó là chuyện không bàn cãi. Nhưng ông Thiệu và ông Diệm vẫn giữ được một sự độc lập nhất định và giữ được những quy tắc ngoại giao tối thiểu của một quốc gia. Bất cứ ông đại sứ Mỹ nào muốn gặp nói chuyện thì đều phải đích thân vào dinh Độc Lập. Nó khác với thời nay, khi người ta rụt rè rón rén đến trước cổng đại sứ quán của thiên triều giống như một thằng bần cố nông sợ sệt đứng trước cổng tri phủ để rồi lén ném vào trong đó một cái kháng thư. Nhưng sau đó, khi về đến nhà thì lại hùng hùng hổ hổ “chúng tôi cực lực phản đối”. Thật là không hề biết nhục quốc thể là gì. Làm thế thì đừng trách con cháu qua Nhật đi ăn cắp mà không biết nhục.

Câu chuyện của ông Đại úy Phạm Thình là một câu chuyện đặc trưng tiêu biểu cho sự thơ ngây của rất nhiều người miền Nam lúc đó, tin vào lời rao hòa bình hòa giải hòa hợp của người Cộng sản: “Đại úy Phạm Thình làm việc ở Bộ Tư Lệnh Cảnh sát . Thượng cấp của ông, trong đó có tướng Nguyễn khắc Bình Tư Lệnh cảnh sát và Giám Đốc Trung Ương Tình Báo, cùng với 3 tướng lãnh khác và 4 đại tá và một số sĩ quan khác đã ra đi. Phạm Thình ở lại với nhiệm vụ ‘giữ gìn trật tự và danh dự’.

Đại úy nầy thù ghét cộng sản nhưng ông tự nhủ là có thể họ sẽ tỏ ra hiểu biết. Họ sẽ nói về hòa hợp và hòa giải. Tất cả mọi chế độ đều cần cảnh sát Có thể người ta sẽ hạ cấp bậc ông xuống một ít. Và ông sẽ lấy lại cấp bậc cũ của ông trong tương lai.”

Rất nhiều người miền Nam lúc đó có cùng một suy nghĩ tương tự như vậy, theo kiểu dù sao cũng là anh em một nhà, hận thù bỏ qua xây lại non sông, v.v… Chẳng phải là bà Bình lúc đó đã nói rằng: “‘Chúng tôi biết là ở Pháp và trong các quốc gia Âu Châu khác, đã có những chuyện thanh toán các cộng sự viên của Đức Quốc xã . Đó là phản ứng tự nhiên, của con người . Kẻ địch của chúng tôi đã phạm nhiều tội ác đẫm máu. Họ đã tra tấn, giết chóc và đã cướp gia đình của các nạn nhân của họ. Những người có nợ máu cần thanh toán với họ sẽ là những người cách mạng . Chúng tôi đã dạy dân tộc chúng tôi là không nên trả thù..’ Đối với những người còn hoài nghi, bà nói tiếp : – ‘Trong 30 năm qua, chúng tôi đã chịu nhiều hy sinh hơn, nếu đem so sánh thì chuyện không trả thù chỉ là một chuyện nhỏ thôi, nhất là chuyện hòa hợp quốc gia mới là có giá trị. Chúng tôi gạch bỏ quá khứ.'”

Tôi không hiểu bà Bình có lần nào vào Nghĩa trang Quân đội cũ hay không, để nhìn xem người ta còn trả thù cả những người chết nữa. “Đến người chết cũng bị lừa”, đó là tựa đề bài báo nhân dịp mười năm ngày Sài Gòn thất thủ của nhà báo Tiziano Terzani. Xin mở ngoặc nói thêm, ông nhà báo này là một người thân Cộng sản, Ông đã vào rừng sống chung với Việt Cộng, đã ở lại Sài Gòn sau ngày 30 tháng Tư và trong ngày đó đã mừng rơi nước mắt chứ không phải là người chống cộng. Sau này, bà Bình đã có lần nào nói chuyện gạch bỏ quá khứ, hòa hợp hòa giải với ông Lê Minh Đảo chưa?

À, quyển này cũng xác nhận thêm một lần nữa vụ 16 tấn vàng. Đầu tiên thì đó đúng là ý định của ông Thiệu, muốn gửi số vàng này sang Hoa Kỳ. Nếu Quốc Hội Mỹ không bỏ phiếu thuận cho ngân khoản viện trợ bổ túc cho Việt Nam thì ông Thiệu định sẽ dùng số vàng nầy để mua vũ khí và đạn dược. Nhưng dưới áp lực của người Mỹ, ông Thiệu đã phải từ chức. Mặc dù tiếng đồn khắp Sài Gòn cũng như ở các vùng của cộng sản, nhưng thực sự ông Thiệu không phải ra đi với số vàng của Ngân Hàng Việt Nam. Sau đó, ngày 26 tháng Tư, ông Nguyễn văn Hảo, cựu Phó Thủ Tướng đặc trách về Kinh Tế, và một cố vấn của tòa đại sứ Hoa Kỳ, ông Dan Ellerman đã đến gặp ông Hương, nhấn mạnh rằng số vàng này phải được di tản. Người Mỹ dự trù là sẽ chuyển đi những thùng đựng các thỏi vàng trên một phi trên một phi cơ quân sự, như thế sẽ giải quyết được vấn đề bảo hiểm.Công tác chuyển hàng nầy được dự trù ngay đêm nay. Nhưng tòa đại sứ nhận được điện thoại của ông Hảo: Ông Hảo tuyên bố là Tổng Thống Hương không cho phép chuyển vàng đi. Như vậy là số vàng đã đóng thùng vẫn còn được cất giữ ở ngay chỗ cũ, dưới hầm của Ngân Hàng Quốc gia. Ở đây có thể thấy hai điểm: Tinh thần làm việc đầy trách nhiệm của những người công chức dưới thời VNCH: điện, nước, vàng, truyền thanh, truyền hình, tất cả đều có những người mang trách nhiệm “đợi mấy anh vô để giao lại” trong cái lúc hỗn loạn đó. Và đây cũng là một điểm nữa xác nhận cho quyền tự quyết của một đất nước độc lập, mặc dù thể chế VNCH lúc đó coi như đã tan rã. Và cuối cùng thì những người kia đã thực hiện đúng câu vừa ăn cắp vừa la làng, chia nhau số vàng đó rồi lại đổ tội lên đầu người khác. Ừ, nhưng nếu không la hoán lên là ông Thiệu đã mang theo số vàng đó thì làm cho mà cho chúng bốc hơi đúng quy trình vào túi của mình được có phải không?

Thôi lời bình đã dài, xin được ngừng ở đây. Tóm lại sách giành cho những bạn nào … chịu khó đọc, muốn tham khảo tìm hiểu thêm về khoảng thời gian đó, không phải là một quyển sách dễ đọc. Nhưng công khó nhọc sẽ được đền bù bằng một lượng lớn thông tin đa dạng, hiểu biết thêm nhiều điều về khoảng thời gian định mệnh đó.

Quyển sách này đã được Dương Hiếu Nghĩa dịch ra tiếng Việt. Bạn nào thích có thể vào trang Tài Liệu này đọc hay tải về(pdf):

Bấm vào link này để tải xuống Tháng Tư nghiệt ngã

© Olivier Todd
    Dương Hiếu Nghĩa biên dịch