Phát biểu của đại sứ Atul Keshap, Phụ tá ngoại trưởng Hoa Kỳ, tại Hội nghị đối thoại chính sách 1.5 của hợp tác Mekong-Hoa Kỳ.

U.S. Embassy & Consulate in Thailand, Remarks by Ambassador Atul Keshap, Principal Deputy Assistant Secretary, at the Mekong-U.S. Partnership Track 1.5 Policy Dialogue Opening Plenary, U.S. Embassy Bangkok | 22 March, 2021 | Topics: East Asia & Pacific, News, Press Releases

Đại sứ Atul Keshap. [Ảnh: Onlanka]

U.S. Embassy & Consulate in Thailand – Mekong quan trọng! Rất vinh hạnh để nói chuyện ở đây, buổi đầu tiên của loạt Đối thoại quan trọng nầy, nơi chúng ta lắng nghe tiếng nói của khu vực về tăng cường minh bạch và cai quản có trách nhiệm. Những cuộc tập họp như thế nầy minh họa cho quan điểm của Tổng thống (TT) Biden là chúng ta chỉ có thể đối phó với những thách thức toàn cầu càng ngày càng tăng bằng cách cộng tác với nhau.

Tôi cũng rất vui vì là một trong các viên chức đầu tiên của nội các Biden để nói về tầm quan trọng của khu vực Mekong đối với Hoa Kỳ. Trong một trong những diễn văn đầu tiên trước công chúng, Ngoại trưởng Blinken đã cam kết để Hoa Kỳ đào sâu việc hợp tác, hiện đại hóa mối quan hệ, và phát triển các phản ứng với các đe dọa chung, chẳng hạn như thay đổi khí hậu và Covid-19.

Công việc nầy xuyên qua khu vực Mekong và là được kết hợp với sự hỗ trợ của chúng tôi cho sự đoàn kết và thịnh vượng của Ấn Độ-Thái Bình Dương và ASEAN.

Chúng tôi chú trọng đến việc giúp đỡ các đối tác Mekong để tăng cường cai quản tốt, độc lập kinh tế, và phát triển khả chấp bằng cách khuyến khích minh bạch, đường lối dựa trên luật lệ đối với các thách thức xuyên biên giới.

Đường lối nầy nổi bật trong phản ứng của chúng tôi đối với cuộc đảo chánh quân sự ở Burma và lời kêu gọi của chúng tôi để phục hồi chánh phủ được bầu cử một cách dân chủ, thả tất cả những người bị bắt giữ vô cớ, bãi bỏ các hạn chế về viễn thông, và kềm chế bạo lực. Chúng tôi tin rằng ASEAN có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc chấm dứt khủng hoảng nầy.

Hợp tác Mekong-Hoa Kỳ

Ấn Độ-Thái Bình Dương, nhất là ASEAN, rất năng động, và nâng cao các ràng buộc kinh tế của Hoa Kỳ với khu vực nầy là một ưu tiên của nội các Biden. Trên 3,5 triệu người Mỹ là di dân hay hậu duệ của di dân từ các quốc gia trong khu vực Mekong. Chúng tôi đẩy mạnh việc hợp tác với các quốc gia khu vực Mekong với các gia đình lao động Mỹ trong tâm và với lòng tin rằng tất cả chúng ta có thể chia sẻ thịnh vượng tốt đẹp hơn.

Như nhiều bạn đã biết, Hoa Kỳ, các ngoại trưởng của khu vực Mekong, và Tổng Thư ký của ASEAN đã phát động Hợp tác Mekong-Hoa Kỳ (Mekong-U.S. Partnership (MUSP)) hồi tháng 9 năm ngoái. Kể từ đó, chúng ta đã thực hiện nhiều tiến bộ lý thú. Tôi mong đợi để nói với các bạn ngày hôm nay.

MUSP đặt việc phối hợp với các chánh phủ Mekong và các đối tác có cùng chí hướng ở phía trước và tâm điểm. Chúng tôi cộng tác với Ủy hội Sông Mekong (Mekong River Commission (MRC)) để cải thiện việc cai quản sông và chia sẻ dữ kiện nước. Chúng tôi đang thu hoạch kỹ thuật với Cộng hòa Triều Tiên để nâng cao việc tiên đoán lũ lụt và hạn hán. Chúng tôi đang đầu tư vào việc nối kết năng lượng khu vực và phát triển năng lượng tái tạo thông qua Hợp tác Điện Nhật Bản-Hoa Kỳ-Mekong. Chúng tôi đang chống lại việc buôn lậu xuyên biên giới qua việc phối hợp với các chánh phủ Mekong và Australia. Chúng tôi đang thăm dò việc phối hợp hạ tầng cơ sở với Ấn Độ và đang tìm cách nâng cao các nỗ lực tổng hợp của Bộ Tứ (Quad).

Chúng tôi cũng củng cố Friends of the Mekong (Thân hữu Mekong) – một nhóm gồm có 17 quốc gia và tổ chức cam kết cho khu vực Mekong tự do và mở rộng. Tôi rất hãnh diện là Ấn Độ, MRC, và Chủ tịch Brunei của ASEAN đã tham dự phiên họp của Thân hữu hồi tháng 1.

Hầu hết cái chúng tôi làm trong Mekong được xây dựng trên nỗ lực của các chánh phủ địa phương. Thí dụ, Việt Nam tiếp tục công tác Chủ tịch của ASEAN trước đây bằng cách nâng cao mối quan tâm của khu vực Mekong trong năm 2020. ASEAN có thể đi xa hơn và phát triển một lập trường chung về các vấn đề Mekong, vì cái xảy ra trong Mekong có hệ quả đến tính đoàn kết và trung lập của ASEAN.

Ổn định, thịnh vượng, và khí hậu

Làm nồng cốt, MUSP nhằm mục đích tăng cường các nền tảng của ổn định và thịnh vượng, kể cả cai quản tốt, minh bạch, nối kết kinh tế, nhân lực, và y tế và an ninh. Để tôi giải thích.

Một vài thách thức cho một tương lai ổn định và thịnh vượng cấp bách hơn thay đổi khí hậu trong 20 năm qua trong Chỉ số Nguy cơ Khí hậu Toàn cầu.

Gần đây Reuters báo cáo rằng ngư dân trên hồ Tonle Sap ở Cambodia chỉ đánh được 1 kg mỗi ngày, một phần nhỏ của số cá đánh được trước đây. Đời sống và cuộc sống quả thật lâm nguy.

Nội các Biden tái gia nhập Thỏa ước Paris và đã đặt khí hậu là một thành phần cần thiết của chánh sách ngoại giao và an ninh quốc gia của chúng tôi. Khí hậu và môi trường sẽ là chủ đề của loạt đối thoại và để cho MUSP đi tới.

Nối kết kinh tế

MUSP sẽ tiếp tục khuyến khích nối kết kinh tế, nhất là hạ tầng cơ sở đông-tây.

Nội các Biden ủng hộ Đạo luật BUILD để thành lập Công ty Tài chánh Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (U.S. International Development Finance Corporation (USDFC)). Chúng tôi đã gia tăng số đại diện USDFC trong khu vực Mekong khi chúng tôi tiếp tục cải thiện việc hợp tác công-tư của chúng tôi và giúp phát triển các dự án hạ tầng cơ sở khả chấp có phẩm chất cao, nhất là năng lượng sạch.

Công tác của Hợp tác Nhật Bản-Hoa Kỳ-Mekong để nâng cao cơ hội cho mậu dịch điện khu vực cũng cốt yếu trong các nỗ lực nầy.

Trưởng Điều hành của USDFC gần đây đã nhấn mạnh cam kết của chúng tôi về việc phát triển của ASEAN và khu vực Mekong trong phiên họp với các đại sứ ASEAN. Phối hợp với các đối tác như Nhật Bản, Nam Triều Tiên, Taiwan, và Australia sẽ làm cho đầu tư của USDFC có hiệu quả và ảnh hưởng hơn.

Loạt Kinh tế Số Hoa Kỳ-ASEAN của chúng tôi cũng đang giúp cỗ vũ nối kết kinh tế trong khu vực với các dự án như Kế hoạch Hành động Khuôn khổ Kết hợp Số (Digital Integration Framework Action Plan), và hỗ trợ việc kết hợp tài chánh qua Chỉ số Sẵn sàng Trả tiền Điện tử (E-Payment Readiness Index).

An ninh Ngoại lệ (Non-traditional Security)

MUSP cũng bảo đảm ổn định và nới rộng công tác đến an ninh ngoại lệ.

Nó bao gồm nỗ lực của chúng tôi để chống Covid và ngăn ngừa sự bùng phát sắp tới. TT Biden mới đây đã loan báo việc đóng góp sơ khởi 2 tỉ USD cho GAVI, Cam kết Thị trường COVAX của Đồng minh Vaccine (Vaccine Alliance for the COVAX Advance Market Comitment) để hỗ trợ thuốc chủng an toàn và có hiệu quả cho 92 nền kinh tế thấp và trung bình. Thuốc chủng nầy đã đến Mekong. Hoa Kỳ dự trù cung cấp đóng góp thêm tổng cộng 2 tỉ USD trong năm 2021 và 2022. Hoa Kỳ nay là quốc gia đóng góp lớn nhất trong việc đối phó của quốc tế với Codid-19.

Qua MUSP, chúng tôi cũng đẩy mạnh an ninh y tế để cứu nhân mạng, khuyến khích phục hồi kinh tế, và xây dựng tính chịu đựng tốt hơn để chống lại các bệnh tật truyền nhiểm từ thú vật trong tương lai và các đe dọa sinh học khác.

Chúng tôi đang giúp các chánh phủ Mekong đối phó với thách thức ngày càng tăng của tội phạm xuyên biên giới, kể cả buôn lậu ma túy, động vật hoang dã, gỗ và người. Giới chức ở Thái Lan và Lào đã tịch thu một số ma túy đáng kể trong những tuần lễ gần đây với sự trợ giúp của Hoa Kỳ. Chúng tôi sẽ tiếp tục tăng cường khả năng của các quốc gia trong khu vực Mekong để ngăn chận tội phạm xuyên biên giới qua việc phối hợp với các đối tác công lực Mekong và Australia.

Nhân lực

MUSP cũng đang xây dựng nhân lực và giúp người dân của chúng tôi chia sẻ kinh nghiệm tốt nhất.

Năm nay, chúng tôi sẽ kỷ niệm năm thứ 10th của công tác với Singapore, qua Chương trình Huấn luyện Quốc gia Thứ 3rd, để huấn luyện hàng trăm viên chức Đông Nam Á trong nhiều vấn đề, từ an ninh mạng đến ngăn ngừa việc lan truyền của bệnh truyền nhiễm và bảo vệ sỡ hữu trí tuệ.

Ngoài ra, 6 thành phố trong khu vực Mekong là một phần của Hợp tác Thành phố Thông minh Hoa Kỳ-ASEAN. Thí dụ, thành phố Hồ Chí Minh và San Francisco, và Vientiane và Hillsboro, Oregon, là một số thành phố đối tác trao đổi chuyên môn và kỹ thuật về quản lý nước thông minh. Phnom Penh và Boston cũng đang hợp tác để nâng cao chánh sách, quy hoạch và kỹ thuật cho các giải pháp giao thông thông minh.

Cai quản tốt và minh bạch

MUSP cũng đang tăng cường kiến thức, sự khéo léo, và minh bạch cốt yếu cho cai quản tốt và tham gia của cộng đồng.

Chúng tôi tin rằng ổn định khu vực được xây dựng trên sự tin cậy hỗ tương giữa người dân và chánh phủ qua việc tôn trọng nhân quyền, xã hội dân sự có hiệu quả, và luật lệ.

Chia sẻ dữ kiện nước, chẳng hạn, giúp bảo đảm trách nhiệm và cung cấp căn bản cho việc lấy quyết định. Chúng tôi đang cộng tác với các đối tác trong Thân hữu Mekong để tăng cường việc quản lý tài nguyên thiên nhiên qua Sáng kiến Dữ kiện Nước Mekong (Mekong Water Data Initiative (MWDI)), để giúp các quốc gia khu vực Mekong và MRC cải thiện việc quản lý xuyên biên giới hay sông Mekong.

Chỉ trong vài tiếng đồng hồ vừa qua, chúng ta đã thấy sức mạnh của minh bạch dữ kiện. Ngày 16 tháng 3, Theo dõi Đập Mekong báo động cho các cộng đồng ở Thái Lan và Lào về việc tụt giảm mực nước 1,3 m sắp tới vì việc hạn chế của đập Jinghong (Cảnh Hồng) trong tỉnh Yunnan (Vân Nam), Trung Hoa. Sự thay đổi lớn lao đó đã đến các cộng đồng nầy ngày hôm nay – với cảnh báo sớm để họ có thể bảo vệ cuộc sống.

Lời kêu gọi các chánh phủ Mekong, người dân và MRC làm nổi bật rằng Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC) đã không hành động thích đáng với các lo ngại ở hạ lưu. Beijing phải cung cấp dữ kiện cần thiết, đúng lúc và chính xác mà các quốc gia Mekong đang yêu cầu và phải tham vấn với láng giềng về việc điều hành đập có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến phẩm và lượng của nước ở hạ lưu.

Hoa Kỳ tiếp tục soi sáng nững vấn đề nầy và các hoạt động khác có thể hủy hoại nền tự trị và ổn định của các quốc gia Mekong. Khu vực có quyền biết về việc cho vay ăn cướp, buôn lậu vũ khí, buôn lậu hóa chất tiền thân châm ngòi cho mậu dịch ma túy bất hợp pháp ở Tam giác Vàng, nhất là ở các đặc khu kinh tế có liên hệ đến tội phạm và buôn lậu.

Anh hùng Mekong

Các bạn thân mến, như các bạn có thể thấy, MUSP rất bận rộn. Bận rộn vì có nhiều việc cần phải làm, nhưng cũng là cơ hội và động lực trong khu vực.

Tôi xin dứt lời bằng cách giới thiệu vắn tắt một vài cá nhân của MUSP sẽ được chào đón trong vài tháng sắp tới. Họ là anh hùng Mekong – ngững người dân làm việc mỗi ngày để cải thiện môi trường và đời sống của người dân trong khu vực.

Trước hết là Ma Sokhak, đang phục vụ cho Woners of the Mekong của USAID để khuyến khích cho sông Mekong lành mạnh, tổ chức cộng đồng của ông để ngăn chận việc đánh cá trái phép trong làng của ông ở Cambodia. Cam kết để bảo vệ số cá cho thế hệ tương lai, ông là anh hùng Mekong.

Ở Thái Lan, Tiến sĩ Supaporn Wacharapkuesadee cùng làm việc với các nhà khoa học Hoa Kỳ và USAID để hướng dẫn toán xác định sự truyền nhiễm từ người sang người của Covid-19 ở trong nước. Bà là anh hùng Mekong.

Ngọc Tuyết, một kỹ sư hóa học từ Việt Nam, cộng tác với Đại học Tiểu bang Arizona để tạo nên các sản phẩm sáng tạo như máy phun thuốc trừ sâu an toàn và máy sấy quần áo trong mùa mưa ở Mekong. Cô cũng khám phá một sản phẩm thiên nhiên để chữa các triệu chứng của tiểu đường. Tuyết, các phát minh và doanh nghiệp của cô nay đang đóng góp cho thịnh vượng của Mekong. Cô cũng là anh hùng Mekong.

Có rất nhiều anh hùng Mekong. Chúng tôi rất hãnh diện với vai trò của MUSP trong việc hỗ trợ họ. Họ cho thấy rằng công việc của chúng tôi có hiệu quả nhất và kéo dài nhất khi chúng ta có sự tham gia của người dân và cho thấy nỗ lực của chúng ta mang lợi ích cho mọi người trong xã hội.

Một lần nữa, xin cảm ơn đã cho tôi cơ hội để khai mạc một sự kiện quan trọng và phát biểu trước một cử tọa chọn lọc như thế nầy.