Ông Trọng có theo chân ‘Hoàng đế Tập Cận Bình?’

Một người biểu tình chống Trung Quốc trên đường phố Hà Nội hồi Tháng 6, 2013 cầm trên tay tấm biểu ngữ đả kích Tập Cận Bình và Nguyễn Phú Trọng. (Hình: Getty Images)

Một cách đương nhiên và chẳng cần phải hồ nghi, thông tin nóng bỏng về việc “tập thể đảng Cộng Sản Trung Quốc” vào ngày 25 Tháng Hai, 2018 đề xuất bỏ điều khoản giới hạn chủ tịch nước chỉ nắm quyền tối đa hai nhiệm kỳ trong Hiến Pháp nước này – một thủ pháp âm mưu chính trị để mở đường cho ông Tập Cận Bình nắm quyền vĩnh viễn – sẽ tác động không ít đến chính trường Việt Nam.

Điều này sẽ khiến một số quan chức cao cấp, đặc biệt là những quan chức đang hoặc sẽ có hy vọng trở thành ứng cử viên cho chức vụ tổng bí thư của đảng Cộng Sản Việt Nam tại đại hội 13 của đảng này vào năm 2021, phải “lộn tròng mắt” nhìn lại lộ trình của mình có thật sự đáng bỏ công bỏ của và hao tâm tổn trí hay không.

Nhưng sống còn hơn cả là phải nhìn vào “lộ trình Nguyễn Phú Trọng.”

“Hoàng đế Tập Cận Bình”

Khi Tập Cận Bình thay thế Hồ Cẩm Đào để trở thành tổng bí thư đảng Cộng Sản Trung Quốc tại đại hội 18 vào năm 2012, đã chỉ có quá ít dự đoán cho rằng ông Tập sẽ trở nên một nhân vật sẽ gây sóng gió ghê gớm cho chính trường Trung Quốc và tích hợp được các yếu tố tập quyền cỡ như Mao Trạch Đông.

Nhưng song trùng với thời gian trở thành chủ tịch nước kiêm tổng bí thư vào năm 2013, Tập Cận Bình cũng đồng thời tạo nên một cơn chấn động bằng vụ “trảm” Bạc Hy Lai – ủy viên bộ chính trị và là bí thư tỉnh Trùng Khánh, mở màn cho chiến dịch “đả hổ diệt ruồi” đảo lộn cả chính trường Trung Quốc.

Sau Bạc Hy lai, đến lượt Chu Vĩnh Khang – bộ trưởng công an khi đó – bị “thịt.” Còn sau Chu Vĩnh Khang là Từ Tài Hậu – phó chủ tịch quân ủy trung ương và nhiều quan chức cao cấp khác của đảng…

Chỉ mất có 5 năm “đánh Đông dẹp Bắc,” Tập Cận Bình đã tập quyền đến mức không những nắm vị trí tổng bí thư và chủ tịch nước một cách thực chất và thực quyền, mà còn thực quyền một cách đúng nghĩa trên cương vị “thống lĩnh các lực lượng vũ trang.” Nhiều quân khu được chuyển thành đại chiến khu và đều được “đảng chỉ huy súng” bởi họ Tập.

Tham vọng xưng hùng của Tập Cận Bình rốt cuộc đã ghi dấu ấn tư tưởng đầu tiên và chính thức. Tại đại hội 19 của đảng Cộng Sản Trung Quốc vào cuối năm 2017, tên của Tập đã được ghi trong điều lệ của Đảng Cộng Sản Trung Quốc, nâng vị thế của ông ta lên ngang hàng với Mao Trạch Đông, người sáng lập Trung Quốc. Điều lệ sửa đổi bao gồm khái niệm “Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội với đặc trưng Trung Quốc cho thời đại mới.”

Chắc hẳn trên con đường tập quyền và độc tôn quyền lực của mình, Tập Cận Bình đã tham khảo rất kỹ cái cách làm thế nào để Vladimir Putin, từ năm 1999 khi Putin trở thành tổng thống Nga đến nay, có thể hoán đảo ngoạn mục từ vai trò tổng thống về vị trí thủ tướng, rồi từ thủ tướng lại trở thành tổng thống nước Nga, nhưng vẫn chưa dừng ở đó mà giờ đây mọi chuyện có vẻ như Putin sẽ “nắm quyền mãi mãi.”

Ngay cả khi chưa xảy ra việc đảng Cộng Sản Trung Quốc chính thức đề xuất bỏ điều khoản giới hạn chủ tịch nước chỉ nắm quyền tối đa hai nhiệm kỳ trong Hiến Pháp, không ít nhà quan sát, phân tích chính trị và báo chí quốc tế đã vừa mỉa mai vừa lo lắng khi lần đầu tiên dùng cụm từ “hoàng đế Tập Cận Bình.”

Còn Nguyễn Phú Trọng ở Việt Nam thì sao?

“Vua?”

“Lộ trình Nguyễn Phú Trọng,” nếu nên gọi như vậy, có thể đã đi sau nước cờ đầu tiên của Tập Cận Bình khoảng 5 năm – khi so sánh với vụ xử Bạc Hy Lai vào năm 2013 và xử Đinh La Thăng vào năm 2018.

Có ít nhất một điểm chung giữa Nguyễn Phú Trọng và Tập Cận Bình: Cả hai đều chọn “chống tham nhũng” là sách lược cơ bản trong trung hạn và có thể cả dài hạn.

Nhưng có một sự khác biệt cơ bản: Tập Cận Bình đã chọn “chống tham nhũng” ngay vào thời kỳ đầu tiên chấp nhiệm của mình, trong khi Nguyễn Phú Trọng chỉ dám bước vào con đường này khi ông ta đã ngồi ghế tổng bí thư đến 6 năm.

Không hề dễ ăn, “chống tham nhũng” là con dao hai lưỡi và chỉ dành phần thưởng cho kẻ nào có đủ bản lĩnh. Tập Cận Bình, trong 5 năm qua, đã vượt qua một đoạn đường khá dài, xương xẩu, đã phải đối mặt với hàng chục âm mưu ám sát và đã chinh phục được những đỉnh cao quyền lực mà ngay cả Đặng Tiểu Bình, Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào cũng không thể với tới được.

Ở Việt Nam, chưa có dấu hiệu hoặc thông điệp rõ rệt nào cho thấy Nguyễn Phú Trọng thể hiện tham vọng “ngồi, ngồi nữa, ngồi mãi” một cách lộ liễu theo cách Trung Quốc dự định bỏ giới hạn hai nhiệm kỳ chủ tịch nước để mở đường cho Tập Cận Bình có thêm ít nhất một nhiệm kỳ thứ ba.

Nhưng đang thấp thoáng những dấu hiệu và biểu hiện cho tương lai “tổng bí thư kiêm chủ tịch nước” ở Việt Nam. Xuất phát điểm của tương lai này là chủ trương “nhất thể hóa,” được triển khai ở cấp cơ sở để dần từng bước “đánh lên” cấp trung ương. Từ Tháng Mười, 2017, một hội nghị trung ương có số thứ tự là “6” đã nêu ra và sau đó nhanh chóng triển khai chủ trương này. Hàng loạt tỉnh thành đang nằm trong danh sách “bí thư kiêm chủ tịch ủy ban,” thậm chí có thể thực hiện cơ chế “3 thành 1” với bí thư vừa kiêm chủ tịch ủy ban hành chính, vừa kiêm luôn chủ tịch hội đồng nhân dân. Không chỉ đảng “nắm” hết, không chỉ “đảng không làm thay mà làm luôn,” mà mỗi bí thư địa phương trên thực tế sẽ trở thành một “lãnh chúa.”

Vào thời phong kiến ở Châu Âu và ở Việt Nam, giai cấp quý tộc và lãnh chúa tạo thành một cái đỉnh của nó: Vua.

Nếu cơ chế triển khai chủ trương “nhất thể hóa” là thuận lợi, có thể ngay vào năm 2019 vấn đề “tổng bí thư kiêm chủ tịch nước” sẽ được đặt ra một cách chính thức trong Bộ Chính Trị và trong các hội nghị trung ương.

Và nếu không có gì cản trở thêm, ông Nguyễn Phú Trọng sẽ có thể trở thành nhân vật độc tôn quyền lực vào khoảng năm 2019, hoặc chậm hơn thì vào năm 2020. Không những thế, ông Trọng sẽ “thống lĩnh lực lượng vũ trang” – bao gồm vai trò bí thư quân ủy trung ương và đương nhiên phải “nắm” Bộ Công An.

Cũng không loại trừ đến khi đó, và nếu cảm thấy sức khỏe “còn đủ để cống hiến cho đảng và dân tộc,” ông Nguyễn Phú Trọng sẽ nảy ra ý tưởng “ngồi mãi” như Tập Cận Bình ở Trung Quốc. Thế là một bộ sậu nào đó của ông Trọng sẽ hùng hục “đề xuất sửa đổi Hiến Pháp”

Nhưng cũng khi đó, những quan chức mà hiện thời được xem là ứng cử viên cho chức vụ tổng bí thư khi điều lệ đảng hiện hành chỉ cho phép một người đứng đầu đảng không quá hai nhiệm kỳ, chắc hẳn sẽ tràn trề thất vọng. Bởi trước mắt họ và trước một hình ảnh độc tôn cá nhân, nhất là trước một người đang mang tham vọng tinh thần được “sử xanh lưu truyền” như Nguyễn Phú Trọng, sẽ chẳng còn cơ hội nào để họ được ghi tên họ vào lịch sử đảng Cộng Sản Việt Nam như một “đảng trưởng.”


Phạm Chí Dũng
Người Việt