Nóng, lạnh, ẩm? Những gì virus cần để tồn tại

Dịch virus corona có giảm xuống khi nhiệt độ tăng lên không? Nhà virus học Thomas Pietschmann giải thích tại sao mùa xuân thực sự mang lại hy vọng và tại sao phụ nữ có lợi thế rõ ràng trong cuộc chiến chống lại căn bệnh do virus gây ra.

Hình minh họa: Nóng, lạnh, ẩm? Những gì virus cần để tồn tại

Các tin khác »

Hy vọng là mọi thứ sẽ tốt hơn vào mùa xuân. Nếu mọi việc tốt đẹp, virus corona mới này, còn được gọi là SARS-CoV-2, hoạt động giống như virus cúm. Rồi thì mùa xuân, với nhiệt độ tăng cao, sẽ chấm dứt mầm bệnh – và mọi chuyện sẽ qua đi. Mùa coronavirus sẽ lướt qua chúng ta và trôi đi giống như làn sóng cúm hàng năm khi mùa đông kết thúc.

Hy vọng là như vậy. Tuy nhiên, các nhà virus như Thomas Pietschmann không thể nói liệu SARS-CoV-2 có hoạt động như mong muốn hay không vì “nói cho đúng và thành thật thì chưa thể nói gì vì chúng ta chưa biết rõ loại virus này”.

Pietschmann là một nhà virus học phân tử và tiến hành nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Lây nhiễm Thực nghiệm và Lâm sàng, được gọi là Twincore, ở Hanover. Ông nghiên cứu về cái được gọi là virus RNA – virus viêm gan C là một trong số đó. Và cả SARS-CoV-2 cũng thuộc nhóm này.

Virus? Còn chưa biết đến!

“Điều đặc biệt về loại virus này là lần đầu tiên con người đối mặt với nó. Từ dữ liệu chúng ta có được từ Trung Quốc, có thể kết luận rằng virus này chỉ truyền từ động vật sang người một lần duy nhất và từ đó đã lây lan đi,” ông Pietschmann nói.

Nói cách khác, không giống như virus cúm mà hầu hết mọi người đã tiếp xúc với nó vào một lúc nào đó, hệ thống miễn dịch của chúng ta không được chuẩn bị cho một cuộc tấn công từ mầm bệnh corona.

Thêm vào đó, các điều kiện môi trường ở Bắc Bán cầu hiện đang là những điều kiện hoàn hảo cho sự lây lan nhanh chóng của virus này. Đầu tiên, đó là nhiệt độ. Virus đường hô hấp, tức là những virus lây lan qua đường hô hấp, đặc biệt dễ hoạt động khi trời mát lạnh. “Virus có tính ổn định hơn ở nhiệt độ thấp. Giống như các loại thực phẩm trong tủ lạnh thì có thời hạn sử dụng lâu nhất”, ông Pietschmann giải thích.

Hãy giữ cho mát và khô!

Trời càng ấm thì điều kiện càng khó khăn cho nhiều loại virus. “Virus corona được bao bọc bởi một lớp lipid, tức là một lớp mỡ”, ông Pietschmann nói. Lớp bọc này không chịu nhiệt được nhiều, do đó virus sẽ nhanh chóng bị tiêu nhiệt khi nhiệt độ tăng. “Các loại virus khác, chẳng hạn như norovirus, ổn định hơn nhiều vì chúng chủ yếu bao gồm protein và thông tin di truyền.”




Đối với các mầm bệnh khác, nhiệt độ cũng chỉ đóng một vai trò nhỏ. Ví dụ như virus sốt xuất huyết đặc biệt phổ biến ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Đây không phải là vì mầm bệnh sốt xuất huyết thích ấm áp; mà là vì các vùng nó^ng nực là nơi cư trú ưa thích của những muỗi truyền virus. “Trong trường hợp này, không phải nhiệt độ đóng vai trò chính trong việc truyền mầm bệnh, mà là động vật truyền virus”, ông Pietschmann nói.

Độ ẩm cũng có tác động lớn đến khả năng lây nhiễm của virus đường hô hấp. Một khi các mầm bệnh được đưa ra khỏi đường hô hấp với một tiếng hắt hơi mạnh, chúng thực sự treo lơ lửng trong không khí. “Vào những ngày mùa đông lạnh và chủ yếu là khô, những giọt nhỏ, bao gồm cả virut bên trong, lơ lững trong không khí lâu hơn ở độ ẩm cao”, ông Pietschmann nói.

Bằng cách này, mầm bệnh có thể lây lan nhanh chóng. Tuy nhiên, trước hết chúng làm điều đó một cách lặng lẽ và bí mật. Từ lần tiếp xúc đầu tiên với mầm bệnh sang tới các triệu chứng đầu tiên của bệnh có thể kéo dài vài tuần. Thời gian được gọi là thời gian ủ bệnh này phụ thuộc vào đặc tính và sinh học của virus.

Nhiễm sắc thể kép và estrogen

Sốt, đau người và ớn lạnh là những triệu chứng điển hình của một căn bệnh do virus gây ra và là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang chống lại những kẻ thâm nhập vào. Cuộc chiến này thành công như thế nào không chỉ phụ thuộc vào tuổi tác và tình trạng sức khỏe của người nhiễm bệnh mà còn phụ thuộc vào giới tính của họ. Trong trường hợp của coronavirus cũng vậy, các con số cho thấy phụ nữ có thuận lợi đáng kể hơn so với nam giới: tỷ lệ tử vong của đàn ông là 2,8% cao hơn đáng kể so với phụ nữ là 1,7%.

“Một mặt, có những lý do di truyền cho điều này”, ông Pietschmann nói, “bởi vì một số gen liên quan đến hệ thống miễn dịch, ví dụ như các gen chịu trách nhiệm nhận biết mầm bệnh, được mã hóa trên nhiễm sắc thể X”. Bởi vì phụ nữ có hai nhiễm sắc thể X và nam giới chỉ có một, nên giới tính nữ có lợi thế ở đây.

Nội tiết tố sinh dục nữ estrogen cũng giúp phụ nữ tự vệ trước căn bệnh virus. “Một số gen liên quan đến miễn dịch cũng có các vị trí gắn kết với estrogen, nơi các gen này được bật lên. Điều này có nghĩa là các gen này cũng được kiểm soát bởi các hormone”, ông Pietschmann giải thích.

Có lẽ mùa corona thực sự sẽ kết thúc khi mùa xuân ở Bắc Bán cầu bắt đầu. Tuy nhiên, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có hơn 20 trường hợp SARS-CoV-2 ở Úc, cũng như một trường hợp ở Brazil – ở Nam bán cầu. Mùa đông vẫn còn chưa đến đó.


© Phan Ba dịch
    Blog Phan Ba

Nguồn: Virologie, Heiß, kalt, feucht? Was Viren zum Überleben brauchen | DW.COM