UNESCO đề nghị huỷ bỏ vĩnh viễn dự án cáp treo vào Sơn Đoòng

Bên trong Sơn Đoòng. Ảnh: John Spies

Tháng 7/2017, Trung tâm Di sản Thế giới và Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đã tái khẳng định mối quan tâm về đề xuất xây dựng cáp treo vào hang động Sơn Đoòng trong khu vực bảo vệ nghiêm ngặt và những tác động tiềm tàng của dự án đến tài sản có giá trị độc đáo toàn cầu, kêu gọi hủy bỏ vĩnh viễn kế hoạch xây dựng cáp treo.

UNESCO khẳng định cáp treo sẽ gây tác động tiêu cực đến Sơn Đoòng

Trong Báo cáo thẩm định và bảo tồn 99 di sản thế giới tại các quốc gia thành viên vào tháng 7/2017, trong đó có hang Sơn Đoòng thuộc Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng tại Việt Nam, Ủy ban Di sản Thế giới cho biết có một số yếu tố tác động tiêu cực đến di sản như các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, các hành vi xâm phạm rừng và hoạt động khai thác gỗ trái phép, sự giảm sút và biến mất của một số động thực vật…

Bên cạnh đó, chính quyền địa phương và trung ương đều thiếu các kế hoạch quản lý khách du lịch. Kế hoạch Phát triển Du lịch Bền vững đưa ra không đầy đủ, thiếu những cảnh báo về tác động của khách du lịch, các hoạt động vui chơi giải trí, trong đó có dự án làm cáp treo vào hang động Sơn Đoòng.

Báo cáo cũng lưu ý rằng, việc làm cáp treo đồng nghĩa với khả năng số lượng khách tham quan vào hang tăng mạnh. Điều đó đi kèm các tác động tiêu cực tiềm ẩn đối với môi trường nhạy cảm của hang động. Các hoạt động bất hợp pháp khác cũng có khả năng gia tăng.

Vì vậy, Trung tâm Di sản Thế giới và IUCN đề nghị Ủy ban Di Sản Thế giới khẳng định lại mối quan tâm của mình đối với dự án này và các tác động tiềm tàng lên tài sản có giá trị độc đáo toàn cầu, đồng thời yêu cầu Việt Nam hủy bỏ vĩnh viễn kế hoạch phát triển cáp treo.

Đồng thời, UNESCO còn yêu cầu Việt Nam nộp bản báo cáo cập nhật về tình trạng bảo tồn di sản cho Trung tâm Di sản Thế giới vào tháng 12/2018 để Uỷ ban Di sản Thế giới kiểm tra vào năm 2019.

Thực hư chuyện xây cáp treo vào Sơn Đoòng?

Những ngày gần đây, dư luận đang đặc biệt quan tâm về dự án xây cáp treo vào hang Sơn Đoòng do tập đoàn FLC khởi xướng. Đã có một số thông tin lan truyền trên mạng về việc FLC và chính quyền tỉnh Quảng Bình đang âm thầm triển khai dự án cáp treo tới gần hang Sơn Đoòng.

Tuy vậy, ngày 26/1/2018, ông Lê Thanh Tịnh, giám đốc ban quản lý vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (Quảng Bình) cho biết thực chất của thông tin này là việc tập đoàn FLC thực hiện việc khảo sát làm cáp treo vào hang Én, nhưng thời điểm diễn ra vào cuối năm 2016. Hơn nữa, chủ trương làm cáp treo vào hang Én cũng đã được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đồng ý vào tháng 8/2017.

Hang Én được coi là “cửa ngõ” đến hang Sơn Đoòng, từ Hang Én đến hang Sơn Đoòng cách khoảng hơn 3km và chỉ có thể tiếp cận bằng cách lội suối và đi bộ (trekking).

Trong báo cáo của Việt Nam gửi cho UNESCO đầu năm 2017 liên quan đến bảo tồn và phát triển quần thể di sản này, Việt Nam cũng đã khẳng định: “Chưa cấp phép cho dự án cáp treo vào hang động Sơn Đoòng, trong khi chờ đợi Đánh giá Tác động Môi trường”, và “dự án xây dựng cáp treo sẽ chỉ được tiến hành nếu có sự tán thành của Uỷ ban Di sản Thế giới.”

Như vậy, có thể thấy hiện nay chưa có chủ trương làm cáp treo vào hang Sơn Đoòng mà chỉ có tới hang Én, kèm điều kiện “không làm ảnh hưởng đến di sản và có tham khảo ý kiến của UNESCO.” Tuy nhiên, với khoảng cách rất gần giữa hai hang, đồng thời hang Én cũng nằm trong vùng lõi của Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, nếu việc triển khai xây cáp treo dài 5,1km vào hang Én được chính thức phê duyệt, thì ảnh hưởng của nó tới sinh thái của Vườn Quốc gia nói chung và hang Sơn Đoòng nói riêng sẽ không nhỏ chút nào.

Trước khuyến nghị của UNESCO, liệu các cơ quan chức năng của Việt nam và lãnh đạo tỉnh Quảng Bình có nghiêm túc thực hiện theo để bảo tồn một quần thể di sản thiên nhiên vào loại kỳ vĩ nhất của thế giới hay không sẽ được đông đảo dư luận quan tâm và chờ câu trả lời.

Hiện tại ở Việt Nam, đang có nhiều cá nhân và tổ chức lên tiếng bảo vệ hang Sơn Đoòng bằng nhiều cách thức với mong muốn lan toả ý thức bảo vệ và giữ gìn một di sản thiên nhiên đặc biệt của Việt Nam, trong đó nổi bật là dự án #SaveSonDoong (Cứu Sơn Đoòng) của nhiều bạn trẻ.

Thanh Thuỷ
Trí Thức VN