Chính sách Trung Quốc Hoa Kỳ: cần phù hợp với thực tế

James Steinberg, Brace Yourself for the Outcome of Biden’s China Policy Review. | The National Interest, May 10, 2021

Có những lý do mạnh mẽ để duy trì chính sách Một Trung Quốc, nhưng cũng có những lý do mạnh mẽ không kém để điều chỉnh chính sách đó cho phù hợp với thực tế ngày nay.

Bài viết của Peter Beinart gần đây trên Thời báo New York nêu quan điểm về chính sách của chính quyền Biden đối với Đài Loan đã hiểu sai cách tiếp cận của chính quyền mới đối với quan hệ xuyên eo biển, nhưng quan trọng hơn, về cơ bản hiểu sai điều gì sẽ cần thiết để duy trì ổn định và thịnh vượng ở Đông Á trong thời điểm mà cách tiếp cận ngày càng hung hăng của Trung Quốc đối với Đài Loan đe dọa đảo lộn hơn bốn thập kỷ hòa bình ở Tây Thái Bình Dương.



Beinart khẳng định rằng Biden đã từ bỏ Chính sách “Một Trung Quốc” và đặc biệt chỉ trích các cuộc tiếp xúc ngày càng tăng, cả chính thức và không chính thức, giữa Hoa Kỳ và Đài Loan. Phán quyết của Beinart về chính sách Một Trung Quốc mâu thuẫn bằng chính lời nói của chính quyền; vào ngày 3 tháng 2, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ned Price cho biết “chính sách của chúng tôi không thay đổi.” Chính sách đó đã phục vụ lợi ích của Hoa Kỳ, Đài Loan, Trung Quốc và những người bạn và đồng minh của Hoa Kỳ ở Đông Á kể từ khi Tổng thống Jimmy Carter công nhận Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) vào năm 1978. Nhưng điều quan trọng cần nhắc lại là hiểu biết cơ bản làm cơ sở cho chính sách đó: rằng tranh chấp giữa Trung Quốc và Đài Loan nên được giải quyết thông qua các biện pháp hòa bình và không bên nào sẽ tìm cách thay đổi hiện trạng thông qua các hành động đơn phương, kể cả bằng vũ lực hoặc cưỡng bức.

Chính sách đó ngày nay vẫn đúng như cách đây bốn mươi ba năm vì ngăn cản hành vi “liều lĩnh” của tất cả các bên có liên quan đến hòa bình và thịnh vượng tiếp tục trong khu vực. Nhưng nếu quốc gia có thể bị cáo buộc về hành vi “liều lĩnh”, không phải là Hoa Kỳ hay Đài Loan, mà là Bắc Kinh vốn dường như ngày càng sẵn sàng và quyết tâm phá hoại nguyên tắc đằng sau chính sách Một Trung Quốc.

Kể từ khi nhậm chức vào năm 2016, Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn và chính phủ của bà đã làm theo sự hiểu biết của họ. Mặc dù vẫn còn các thành phần trong Đảng Tiến bộ Dân chủ ủng hộ độc lập, bà và nhóm của mình đã nỗ lực nhiều lần để tiếp cận với đại lục để đối thoại. Những nỗ lực đó không chỉ bị Bắc Kinh từ chối, mà CHND Trung Hoa còn tăng cường sức ép quân sự, chính trị và kinh tế đối với Đài Loan. Các chuyến bay của quân đội Trung Quốc liên tục thách thức không phận Đài Loan. Bất chấp nỗ lực đặc biệt thành công của Đài Loan để chống lại virus corona, được cho là hiệu quả nhất trên thế giới, Bắc Kinh vẫn tiếp tục ngăn cản Đài Loan tham gia Tổ chức Y tế Thế giới và Đại hội đồng Y tế Thế giới. Trung Quốc đe dọa trừng phạt trả đũa đối với các công ty kinh doanh với Đài loan.

Một số người, như các dân biểu và các nhà tư tưởng có ảnh hưởng như Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Richard Haass, đã lập luận rằng hành vi của Trung Quốc đòi hỏi phải từ bỏ một trong những nền tảng cốt lõi của chính sách Một Trung Quốc bằng cách đưa ra một đảm bảo an ninh rõ ràng cho Đài Loan. Nhưng điều quan trọng cần nhắc lại là một trong những yếu tố chính của sự hiểu biết đạt được khi bình thường hóa quan hệ với CHND Trung Hoa chính là để chấm dứt cam kết an ninh đối với chính phủ Đài Loan do Tổng thống Dwight Eisenhower thiết lập vào năm 1954. Việc hoàn nguyên một cam kết rõ ràng, có kết thúc mở sẽ không phục vụ lợi ích của ai và cũng có thể gây ra một cuộc chiến mà không ai là người chiến thắng; Peter Beinart đã đúng về điều này. Là người đã tham gia sâu vào các mối quan hệ xuyên eo biển trong 25 năm qua, tôi có thể chứng thực cả khó khăn của hành động cân bằng đằng sau chính sách Một Trung Quốc và thành công đáng kể mà chính sách đó đã đạt được.

Nhưng đồng thời, việc duy trì các nguyên tắc cơ bản của chính sách Một Trung Quốc đòi hỏi phải thích ứng với những hoàn cảnh thay đổi phát sinh từ sức mạnh kinh tế và quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc và sự sẵn sàng sử dụng sức mạnh đó ngày càng tăng để uốn nắn quốc gia khác theo ý mình. Để tăng cường khả năng răn đe, Hoa Kỳ cần phải chứng minh cho Trung Quốc thấy rằng Hoa Kỳ nói thật khi Quốc hội ban hành Đạo luật Quan hệ Đài Loan vào năm 1979. Đồng thời, Hoa Kỳ chấm dứt bảo đảm an ninh đối với Đài Loan: rằng họ sẽ “xem xét bất kỳ nỗ lực nào nhằm xác định tương lai của Đài Loan ngoài các biện pháp hòa bình, như tẩy chay hoặc cấm vận, mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh ở tây Thái Bình Dương và mối quan tâm lớn đối với Hoa Kỳ. ”



Nhưng cách tốt nhất để đạt được điều này không phải là làm thay đổi sự cân bằng thận trọng mà chúng ta đã đạt được giữa Đài Loan và CHND Trung Hoa, mà là đảm bảo rằng tất cả các bên đều hiểu rõ những gì Hoa Kỳ mong đợi từ tất cả các bên liên quan. Những liên hệ ngày càng tăng này, cả chính thức và không chính thức, giữa Hoa Kỳ và Đài Loan, chính là phục vụ cho mục đích này. Chúng không phải là một mối đe dọa hay khiêu khích đối với Trung Quốc, mà là một phương tiện đảm bảo rằng có liên lạc hợp lý và không có hiểu lầm giữa Hoa Kỳ và Đài Loan vào thời điểm gia tăng căng thẳng ở eo biển.

Với những nguy cơ của các sự kiện cố ý hoặc ngẫu nhiên có thể gây ra xung đột, nhu cầu về các kênh liên lạc đó là quan trọng hơn bao giờ hết và phục vụ lợi ích của Trung Quốc cũng như của Đài Loan. Đó là lý do chính tại sao, theo yêu cầu của Tổng thống Joe Biden, tôi đã cùng với cựu Thượng nghị sĩ Chris Dodd, và người tiền nhiệm Đảng Cộng hòa của tôi là Thứ trưởng Ngoại giao, Richard Armitage, đến Đài Loan vào tháng trước để gặp bà Thái, đại diện của các đảng chính trị Đài Loan và các nhà tư tưởng có ảnh hưởng, để duy trì cuộc đối thoại quan trọng này.

Chính quyền Biden đang trong quá trình xem xét chính sách toàn diện về Trung Quốc; vẫn còn phải xem cách tiếp cận của họ sẽ so sánh với những chính phủ tiền nhiệm như thế nào. Có những lý do mạnh mẽ để duy trì chính sách Một Trung Quốc, nhưng cũng có những lý do mạnh mẽ không kém để điều chỉnh cho phù hợp với thực tế ngày nay.

James B. Steinberg là giáo sư khoa học xã hội, quan hệ quốc tế và luật tại Đại học Syracuse; từ năm 2009-2011, ông từng là Thứ trưởng Ngoại giao dưới thời Tổng thống Barack Obama và Bộ trưởng Hillary Clinton.

   Mời xem thêm »

© Khánh An biên dịch
    VNTB

Nguồn: James Steinberg, Brace Yourself for the Outcome of Biden’s China Policy Review. | The National Interest, May 10, 2021