Chuyến thăm của Thủ tướng Phúc thành công nhưng không có đột phá

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tiếp Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tại Nhà Trắng vào chiều ngày 31 tháng 5 năm 2017. 

Mời xem Video: Tranh dành Quyền lực Nhấp vào nút play (►) dưới đây để nghe

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc của Việt Nam vừa kết thúc chuyến thăm Hoa Kỳ kéo dài 3 ngày. Trong chuyến thăm này, ông đã gặp Tổng thống Donald Trump, các giới chức chính phủ Mỹ, và đại diện nhiều công ty Mỹ. Chuyến thăm cũng là dịp để các công ty Việt Nam ký các hợp đồng với các công ty Mỹ được nói là lên đến hàng tỷ đô la và được Tổng thống Donald Trump ca ngợi là giúp tạo thêm công ăn việc làm cho người Mỹ. Một chuyên gia về bang giao quốc tế tại Hoa Kỳ cho rằng mặc dù vậy, chuyến thăm chưa tạo ra một đột phá lớn.

Gia tăng các hợp tác trên nhiều mặt

Chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đến Mỹ kéo dài từ ngày 29 đến 31 tháng 5 với dày đặc lịch trình làm việc và được chính Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhìn nhận là đã đạt được thành công.

Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng, chuyên gia về bang giao quốc tế thuộc trường đại học George Mason, Hoa kỳ, cho rằng chuyến thăm của ông Phúc diễn ra giữa lúc có nhiều khó khăn và những thành công mà Thủ tướng Việt Nam đạt được không phải là đột phá:

Nhưng ngược lại dù điều kiện không thuận lợi nhưng những việc ông Phúc làm dù nhỏ và không có đột phá nhưng phải nói chuyến đi có kết quả. -GS Nguyễn Mạnh Hùng

Trong khung cảnh của chuyến đi không thuận lợi vì ông Trump đã tuyên bố Mỹ rời bỏ khỏi TPP mà Việt Nam muốn và ông ấy chỉ trích Việt Nam là lấy mất công ăn việc làm của người Mỹ rồi phàn nàn là Mỹ nhập siêu của Việt Nam. Nhưng ngược lại dù điều kiện không thuận lợi nhưng những việc ông Phúc làm dù nhỏ và không có đột phá nhưng phải nói chuyến đi có kết quả.

Những kết quả của chuyến thăm được thể hiện qua bản tuyên bố chung của hai nước sau cuộc gặp tại Nhà Trắng giữa Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Tổng thống Donald Trump. Thông cáo có đoạn viết ‘với tư cách là một cường quốc Thái Bình Dương có lợi ích và cam kết rộng khắp châu Á – Thái Bình Dương, Hoa Kỳ chia sẻ với Việt Nam nhiều lợi ích quan trọng’. Tuyên bố cũng cho biết hai nước sẽ gia tăng các hợp tác trên nhiều mặt như ngoại giao, kinh tế, an ninh, quốc phòng, giáo dục, môi trường và nhân đạo. Bên cạnh những hợp tác này, tuyên bố chung cũng đề cập đến những điểm mà Việt Nam quan tâm mà theo Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng cũng là những thành công của chuyến đi

Trong thông cáo chung cũng nhắc đến những điều mà Việt Nam muốn từ trước là tiếp tục ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược Hoa Kỳ ASEAN, ủng hộ Việt Nam tổ chức thành công APEC 2017. … điều Việt Nam muốn khác nữa là hai bên đều đồng ý về việc bảo vệ an ninh hàng hải, hàng không, giải quyết tranh chấp trên phương diện ngoại giao theo luật quốc tế. Điều đặc biệt chúng ta thấy là hiệp ước thương mại thì ông Trump đã bỏ TPP và không có dấu hiệu là hai bên đàm phán một hiệp ước song phương, nhưng hai bên cũng cam kết lập những cơ cấu để giải quyết những vấn đề này.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tiếp Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc của Việt Nam tại Nhà Trắng vào chiều ngày 31 tháng 5 năm 2017. AFP

Vào tháng 1 vừa qua, khi mới nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố nước Mỹ rút khỏi hiệp ước đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương (gọi tắt là TPP) mà Việt Nam cũng là một thành viên. Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, việc Mỹ rút khỏi TPP sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến tương lai kinh tế Việt Nam vì Mỹ là một thị trường quan trọng cho hàng hóa của Việt Nam. Có ý kiến cho rằng Việt Nam vẫn mong muốn Hoa Kỳ sẽ quay lại TPP hoặc có thể cân nhắc ký kết một hiệp định song phương thay thế nào đó.

Ngoài ra vấn đề tranh chấp ở biển Đông giữa Việt Nam và một số nước khác trong khu vực, đặc biệt là Trung Quốc cũng là điều mà Hoa Kỳ quan tâm. Việt Nam từ trước đến nay vẫn khẳng định vai trò quan trọng của Hoa Kỳ trong việc gìn giữ an ninh và hòa bình trong khu vực.

Liên quan đến vấn đề kinh tế, những hợp đồng thương mại ký kết giữa các công ty Mỹ và Việt Nam nhân chuyến thăm lần này được tuyên bố đề cập là khoảng 10 tỷ đô la, thấp hơn con số 15 tỷ đô la mà Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đưa ra trong các bài phát biểu tại Mỹ. Con số này dù còn khiêm nhường nhưng cũng đủ để nhận lời khen từ Tổng thống Donald Trump sau cuộc gặp với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.

Hợp tác về an ninh quốc phòng

Trong tất cả những thành công đạt được từ chuyến thăm, giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng đáng chú ý hơn cả là hợp tác về an ninh quốc phòng thể hiện trong tuyên bố lần này:

Về phương diện quốc phòng thì để ý trong thông cáo chung đó họ nói đến khả năng tàu sân bay Hoa Kỳ sang thăm Việt Nam và các biện pháp tăng cường hơn nữa hợp tác giữa các lực lượng hải quân hai nước thì theo tôi đó cũng là điểm khá quan trọng.

Mặc dù đánh giá chuyến thăm không có đột phá, nhưng giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng trong bối cảnh mối quan hệ giữa Mỹ với các nước đồng minh châu Âu không được tốt đẹp như trước thì những cam kết mà Việt Nam có được với Mỹ trong chuyến thăm này là đáng chú ý:

Về phương diện quốc phòng thì để ý trong thông cáo chung đó họ nói đến khả năng tàu sân bay Hoa Kỳ sang thăm Việt Nam và các biện pháp tăng cường hơn nữa hợp tác giữa các lực lượng hải quân hai nước thì theo tôi đó cũng là điểm khá quan trọng. -GS Nguyễn Mạnh Hùng

Có hai điểm. Thứ nhất là ông đi thăm trong hoàn cảnh tương đối không thuận lợi so với những ông trước. Điểm thứ hai là không có những đột phá nhưng những điều nhỏ nhỏ mà tôi đưa ra cho thấy là ông ấy sang đây muốn thăm dò Mỹ và muốn bang giao hai nước tang cường chứ không bớt đi. Những chuyện trong thông cáo chung đưa ra chứng tỏ cả hai điều đó, là tăng cường chứ không bớt đi. Trong bối cảnh ông Trump khó khan với các đồng minh ở Âu châu thì ở đây là tang cường chứ không bớt đi. Trong khung cảnh Việt Nam sợ ông Trump cấu kết làm gì đó với Trung Quốc có thể không có lợi cho Việt Nam thì một phần nào ông cũng được giải tỏa cái đó.

Nhận định về tương lai của quan hệ hai nước trong giai đoạn cầm quyền của Tổng thống Donald Trump, giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng điều này rất khó nói vì sự khó đoán trong các hành động của Tổng thống Mỹ:

Một câu nói mà ai cũng phải nói là đối với ông Trump thì không thể tiên đoán được, cái gì cũng có thể xảy ra được. Trong trường hợp bình thường thì ông Trump quan tâm đến vấn đề kinh tế mà quan hệ kinh tế giữa Mỹ và Việt Nam là rất nhỏ. Nhập siêu của Mỹ đối với Việt Nam chỉ bằng khoảng 9% so với nhập siêu của Mỹ so với Trung Quốc nên nó rất nhỏ. Trong khi đó ông dành quyền rất nhiều cho giới quân sự. Mà giới quân sự thì để ý đến vấn đề chiến lược. Trong tình trạng bình thường thì chúng ta thấy quan tâm giữa Việt Nam và Mỹ sẽ tiếp tục tăng nếu sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục.

Hoa Kỳ từ thời của Tổng thống Obama đã thực hiện chiến dịch xoay trục về châu Á để đối phó với sự lớn mạnh của Trung Quốc. Dưới thời của Tổng thống Donald Trump, chính phủ Hoa Kỳ tuyên bố không còn thực hiện chiến lược chuyển trục về châu Á nhưng chưa đưa ra được một chiến lược thay thế.

Mời xem Video: Toàn cảnh chị gái Nguyễn Hữu Tấn quỳ xin dân biểu Hoa Kỳ giúp vì gia đình đang bị công an 'doạ giết'

Trong bài phát biểu của mình trước Quỹ Di Sản của Mỹ ở Washington DC hôm 31 tháng 5, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết Việt Nam ủng hộ quan hệ hợp tác giữa Mỹ và Trung Quốc trên cơ sở minh bạch và không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các nước khác. Ông cũng dùng câu nói quen thuộc của người Việt Nam là ‘trâu bò đánh nhau thì ruồi muỗi chết’.

Việt Hà
RFA